چگونه یک موتور DC را تست کنیم
موتور DC از سه قسمت کلی تشکیل شده است این قسمت ها شامل:
1- استاتور (میدان تحریک)
2- آرمیچر (روتور)
3- مکانیزمهای جاروبک و نگهدارنده جاروبک
گهگاه ما این سوال را از مشتری هایمان می پرسیم: چگونه ما می توانیم با یک وارسی سریع آرمیچر ببینیم آرمیچر سالم است یا خیر؟ تست موتور DCچگونه است؟
اگر شما اهم متر در اختیار داشته باشید، یک سری وارسی ها شامل سه مرحله وجود دارد که به شما می گوید که آرمیچر موتور به درستی کار می کند یا خیر. در ابتدا ما بایستی موارد پایه ای مربوط به طراحی آرمیچر را بفهمیم.
مقالات مشابه دیگری در مورد نحوه تست موتورهای تکفاز و سه فاز القایی داریم که از طریق لینک های زیر می توانید دسترسی پیدا کنید.
یک آرمیچر (شکل بالایی) دارای تعدادی سیم پیچی است که از طریق تیغه های کموتاتور به صورت سری به یکدیگر متصل هستند، سیم پیچی به دور دندانه های استک هسته پیچیده شده و به تیغه کموتاتور بعدی متصل شده است. سیم پیچی به همین صورت ادامه می یابد و به طور مشابهی در تمام محیط آرمیچر پیچیده می شود.
حلقه ها به صورت هادی های موازی یا تک هادی (سیم) هستند و می توانند چندین بار بر دور دندانه استک پیچیده شوند (اصطلاحا تعداد دور بوبین نامیده می شوند). قطر سیم مورد استفاده بسته به توان موتور و نوع طراحی می تواند متغیر باشد. هر سیم با استفاده از لعاب لاک پوشش داده و عایق شده اند، بدین ترتیب هر حلقه سیم نسبت به حلقه سیمهای دیگر در بوبین عایق هستند. و این حلقه سیم فقط به تیغه های کموتاتور ختم می شوند. در هر بوبین چند دور سیم بر روی هسته آهنی برای ایجاد الکترومغناطیس پیچیده شده اند. هنگامی که به برق متصل شود، یک میدان الکترومغناطیسی در آرمیچر موتور ایجاد می شود.
این میدان الکترومغناطیسی با میدان مغناطیسی سیم پیچی میدان ایجاد شده در استاتور(در موتورهای اونیورسال و موتورهای DC دارای سیم پیچی میدان) یا آهنربای دائم موجود در استاتور (در حالتی که میدان استاتور آهنربای مغناطیس دائم باشد) واکنش متقابل دارد، که باعث ایجاد نیروی مغناطیسی شده که باعث جذب کردن یکدیگر می شوند، و یک گشتاور را در شفت آرمیچر ایجاد می کند که باعث چرخش آن می شود.
اگر یک الکتروموتور در محیطهای خیلی سخت، از نظر شرایط محیطی و دمای آن به کار گرفته شده و بچرخد احتمالا باعث خواهد شد که دمای آن از محدوده دمای مجاز برای عایق بیشتر شود، همین مساله ممکن است باعث شکست عایقی سیم پیچهای موتور و اتصال کوتاه آنها به یکدیگر یا اتصال به هسته آرمیچر گردد. اگر سیم پیچ ها به همدیگر اتصال کوتاه شده باشند، میدان الکترومغناطیسی نمی تواند در آن سیم پیچی ایجاد شود، که باعث می شود که موتور به درستی کار نکرده یا کلا از کار بیفتد.
ویدئوی تست موتور DC – بخش اول روتور (آرمیچر)
در زمینه تست موتور DC دو ویدئوی زبان انگلیسی داریم که در موسسه موتور درایو ترجمه و به صورت حرفه ای ویرایش و زیرنویس شده است. بخش اول آن تست روتور است (مدت زمان ویدئو 4:23 دقیقه و حجم آن در کیفیت 480P تقریبا 17.5 مگابایت می باشد) این ویدئوی جذاب را از دست ندهید.
ویدئوی تست موتور DC – بخش دوم استاتور (بالشتک)
بخش دوم ویدئوی تست موتور DC در مورد تست استاتور یا همان بالشتک موتور DC است. (مدت زمان ویدئو 3:48 دقیقه و حجم آن در کیفیت 480P تقریبا 15.8 مگابایت می باشد) این ویدئوی جذا را ملاحظه بفرمایید.
تست موتور DC – بخش اول آرمیچر
تست 1
برای بررسی کردن وضعیت سیم پیچ های آرمیچر، احتمالا بایستی آرمیچر از موتور جدا شود. با این وجود، اگر طراحی موتور دارای نگهدارنده های جاروبک بیرونی باشد، شما می توانید پیچ های کلاهک نگهدارنده جاروبک را باز کنید و جاروبک ها را خارج کنید. با توجه به اندازه جاروبک، امکان دارد که اجازه پیدا کنید بدون باز کردن و جدا کردن آرمیچر از موتور، به کموتاتور دسترسی پیدا کنید.
اولین مرحله وارسی این است که تست مقاومت اتصال 180 درجه را انجام دهیم. از یک مولتی متر می توان به منظور اندازه گیری مقاومت در این تست استفاده کرد. مقاومت دو تیغه های کموتاتور که در روبروی همدیگر قرار دارند و 180 درجه با هم اختلاف مکانی دارند را اندازه گیری کنید. سپس آرمیچر را بچرخانید و مقاومت هر جفت تیغه که در روی کموتاتور روبروی هم هستند را اندازه گیری کنید. شکل 3 تعداد 32 تیغه کموتاتور را نمایش داده است شما باید آزمون تشریح شده را برای 16 جفت تیغه های کموتاتور انجام دهید.
مقاومتی که شما اندازه گیری خواهید کرد، به تعداد حلقه ای بوبین سیم پیچ و اندازه سیم مورد استفاده بستگی دارد. همچنین به ولتاژ کاری که موتور برای آن طراحی شده نیز بستگی دارد. برای مثال، یک موتور 90 Vdc هادی های کوچکتر و تعداد دور بیشتری در بوبین خود دارد که مقاومت آن را افزایش می دهد در حالیکه یک موتور با توان مشابه و ولتاژ 12 Vdc هادی های بزرگتری داشته و تعداد دور بوبین سیم پیچ آن و در نتیجه مقاومت آن کمتر است. اگر چه احتمالا شما از اینکه مقدار مقاومتی که سیم پیچ آرمیچر باید داشته باشد،
اطلاعی ندارید اما در هر بار اندازه گیری مقدار عددی که شما قرائت می کنید باید یکسان باشد. اگر مقدار مقاومت به میزان زیادی متغیر است، می تواند نشان دهنده این باشد که یک مشکلی در سیم پیچی وجود دارد. یک افت در مقاومت می تواند نشان دهنده اتصال کوتاه سیمهای بوبین باشد. یک خیز بزرگ در مقدار مقاومت می تواند نشانگر این باشد که یک سیم در مسیر خود سوخته یا منقطع شده است که باعش قطع شدن مدار گشته است.
تست 2
دومین تست برای وارسی، چک کردن مقاومت تیغه به تیغه است (مطابق شکل بالا). بدین طریق هر بوبین در آرمیچر موتور تست خواهد شد. مجددا، یک مقدار مشخص بر اساس طراحی موتور (سیمهای هر حلقه، تعداد دور هر سیم پیچ و قطر سیم است). مانند تست اول، مساله مهم این است که در هر اندازه گیری مقادیر قرائت شده بایستی یکسان باشد( توجه: مقدار مقاومتی که در این مرحله اندازه گیری خواهید کرد کمتر از تست قبلی است،
چونکه شما فقط مقاومت یک بوبین را اندازه می گیرید. در تست نخست، اندازه گیری انجام شده شامل مقاومت کل بوبین های سری بین دو تیغه بود) مشابه با تست1، یک افت در مقدار مقاومت قرائت شده نشان دهنده وجود اتصال کوتاه بین حلقه های سیم در هر بوبین است و یک خیز بزرگ در اندازه مقاومت، نشانگر سیم سوخته یا شکسته در بوبین است.
تست 3
سومین و آخرین تست اندازه گیری مقاومت هر تیغه کموتاتور نسبت به هسته آهنی آرمیچر است. اگر هسته آرمیچر موتور مستقیما به شفت آرمیچر پرس شده باشد، شما می توایند جهت اندازه گیری از شفت آرمیچر نیز استفاده کنید. با این وجود، در برخی موارد شفت آرمیچر از هسته آن عایق شده است. در این حالت، شما بایستی اندازه گیری را از هر تیغه مستقیما نسبت به هسته آرمیچر انجام بدهید. در هر دو حالت، تیغه ها نباید به هیچ وجه به هسته آرمیچر و شفت آن پیوستگی (اتصال) الکتریکی داشته باشند.
چگونه سیم پیچی میدان موتور DC تست کنیم؟
سیم پیچی میدان در موتورهای DC در استاتور قرار گرفته است و معمولا به صورت مستقل در موتورهای تحریک مستقل یا به صورت موازی با سیم پیچ آرمیچر در موتورهای شنت به برق DC متصل می گردد. تعمیر سیم پیچی میدان در یک موتور DC نسبت به سیم پیچی آرمیچر کم هزینه تر و راحت تر می باشد.
جهت صحت سنجی سیم پیچی میدان سه تست مختلف را همانند آرمیچر انجام داده و در پایان نتیجه گیری می کنیم. تمامی تستهای مذکور با استفاده از یک مولتی متر و در سه مرحله انجام می شود.
مرحله اول
در صورتی که موتور شما دو قطب باشد و شما دو عدد جاروبک داشته باشید دو سیم پیچ متمرکز در میدان خواهید داشت که به دور کفشک قطب پیچیده شده اند. پس از جدا کردن آرمیچر و جاروبک ها شما چهار سر مربوط به دو سیم پیچی (دو قطب) خواهید داشت. سر و ته سیم پیچی قطب 1 را با اهم متر اندازه گیری کرده و مقدار آن را یادداشت کنید. همین کار را برای قطب دوم نیز انجام دهید.
در صورتی که مقاومت دو سیم پیچی اختلاف معناداری با هم داشته باشد احتمالا یکی از سیم پیچها آسیب دیده است مقاومت خیلی بزرگ نشان دهنده قطع سیم پیچی میدان می باشد.
مرحله دوم
در این مرحله همه سیمهای خروجی از سیم پیچی میدان را به همدیگر متصل کرده و پروب مولتی متر را در حالی که در حالت تست مقاومت اهمی است به سیم ها متصل کرده و پروب دیگر مولتی متر را به بدنه متصل کرده است. دقت کنید که اتصال به بدنه در جایی که لایه لاک یا وارنیش وجود دارد انجام نشود قسمتی از بدنه را بخراشید تا از اتصال درست مطمئن شوید در صورتی که مقاومت خیلی بزرگی را نشان دهد )بیش از چند ده مگا اهم) اتصال بدنه وجود نداشته و شکست عایقی در سیم پیچی رخ نداده است. مقاومت کوچک نشان دهنده وجود نشتی در سیستم عایقی و تخریب سیم پیچی است.
تست موتور DC محدود به آزمون های فوق نیست. برخی از موتورهای بزرگتر ممکن است سیم پیچی قطب کمکی و سیم پیچی جبرانگر نیز داشته باشند که بایستی جداگانه تست شوند. شناخت ساختمان موتور، نحوه عملکرد آن و روابط حاکم بر آن کمک می کند بتوان بهتر و دقیق تر کار تست و عیب یابی آن را انجام داد.
مقالات دیگری در زمینه تعمیر موتور DC در وبسایت موتور درایو منتشر کرده ایم که از طریق لینک های زیر می توانید به آنها دسترسی پیدا کنید.
منبع؛ groschopp.com
66 دیدگاه
سلام 1- سیم پیچی یک موتور ای سی و دی سی چه تفاوتی با هم می کنه که اگه موتور دی سی رو به برق 220 ولت متصل کنیم می سوزه آیا تفاوتشون تو طول سیم و سطح مقطع سیمه یا علت دیگه ای داره؟ 2- اگه یه موتور داشته باشم و هیچ اطلاعاتی ازش نداشته باشم از کجا بدونم ای سی هست یا دی سی و اینکه توان و ولتاژ و آمپرش چنده؟ 3- کوچکترین موتوری که با برق ای سی میشه ساخت( بدون آهن ربا) اندازش چقدره و نحوه سیم پیچی و اتصال سر کلافهای اون به برق به چه شکل هست ؟ سپاس
سلام امید عزیز
1- سیم پیچی موتور AC و DC تفاوتهای خیلی واضحی دارند برای DC معمولا متمرکز و یرای موتور AC در شیارهای متعدد پراکنده شده است. و در موتور DC روتور هم سیم پیچی شده است اما در AC قفس سنجابی نیست البته در نوع اسلیپ رینگ روتور هم سیم پیچ سه فاز دارد اما کلکتور ندارد و سه حلقه لغزان دارد.
2- سوال دوم شما خیلی تجربی است. البته در کتابهای مختلف طراحی ماشین فرمولهایی برای ارزیابی توان موتور بر حسب اندازه هسته آن ارائه شده است.
3- موتور AC القایی می توانند خیلی کوچک باشند اما بنده موتورهای AC خیلی کوچک ندیده ام و در موتورهای خیلی کوچک بیشتر ساختار موتورهای DC و BLDC را مشاهده کرده ام.
سلام میخواستم بدونم رابطه سرعت موتور دی سی با تعداد دور سیم پیچی چیست؟
سلام محمد جان
این موردی که سوال فرمودید در حوزه طراحی الکتروموتور قرار می گیرد. اما در حالت کلی رابطه آنها خطی نیست یعنی عوامل مختلفی در سرعت موتور نقش دارند و موتور DC خودش دو سیم پیچ مختلف دارد که اگر شما در یک موتور مشخص اگر تعداد دور تحریک را افزایش دهید شار بیشتری خواهید داشت و به تبع آن سرعت موتور کاهش می یابد سرعت با تعداد قطب هم رابطه دارد. ویرایشگر این بخش اجازه نمی دهد فرمول تایپ کنم تا این روابط را برای شما تایپ کنم. در صورت نیاز با شما دفتر ما تماس بگیرید.
چگونه میتوان هم سرعت موتور را افزایش داد و هم آمپر را کاهش داد
سلام محمد عزیز
شما اگر یک بار متصل به موتور داشته باشید بار یا گشتاور ثابت است یا مثل فن و پمپ گشتاور متغیر است در هر صورت برای افزایش سرعت نیاز به توان بیشتری دارید و توان هم از منبع کشیده می شود و طبیعتا بصورت افزایش جریان آرمیچر خودش را نشان می دهد. در هر صورت جریان افزایش خواهد یافت. در خودرو هم هر چقدر گاز بدهی مصرف سوخت افزایش خواهد یافت. پس نمی شود. جریان آرمیچر افزایش می یابد. اینجا در مورد جریان تحریک بحث نکردیم.
سلام یک دوره آموزشی برای موتورهای dc توان بالا و درایو های مربوط به آن نیاز دارم میتونین کمکم کنین
سلام داوود عزیز
موسسه ما دوره های آموزشی برگزار نمی کند فقط بنده در این زمینه مشاوره می دهم آن هم عمدتا در مورد موتورهای DC یا تعمیر موتورهای DC . امکان برگزاری کلاس خصوصی هم وجود دارد ولی هزینه قابل توجهی دارد و شاید برای شما مقرون به صرفه نباشد. اگر در حد یکی دو تا سوال است تماس بگیرید و بپرسید.
سلام من یک استارت پراید خریدم که فروشنده گفت استارت نیم سوزه و من استارت رو بازش کردم کلکتورهاش سنباده نرم زدم و استارت رو تست کردم که جند بار کار کرد و دوباره از کار افتاد میخواستم بدونم مشکل از کجاست خیلی ممنون از شما
سلام علی جان
متاسفانه در زمینه تعمیرات قطعات خودرویی تجربه ای ندارم. عذرخواهی می کنم
سلام آقای مهندس خسته نباشید میشه با نمایش شکل به صورت خیلی ساده نشون بدید که سر سیمهای استاتور در موتور دی سی( هم به صورت سری و هم به صورت موازی) چگونه به روتور وصل میشه؟ چند تا شکل تو اینترنت دیدم ولی متوجه نشدم با سپاس
سلام امید عزیز
بنده در دفتر خود موتور DC ندارم که برای شما عکس بفرستم. در مورد شماتیک هم که در خود وبسایت و مقاله شماتیک موتورهای سری کمپوند و شنت را گذاشته ایم. اگر موتور DC دارید تشریف بیارید دفتر بنده در خدمت شما باشیم و توضیحات لازم را به شما بدهم. متشکرم
با سلام و عرض ادب.قبل از طرح پرسشم از کلیه زحماتی که بی دریغ و خاضعانه متقبل میشید تشکر میکنم.اگر ممکنه بفرمایید علت جرقه زدن زیاد و گاهی دود و آتش هنگام کارکردن موتور AC چیه؟ طبق راهنماییها تست ارمیچر و تیغه ها و …با مولتی متر انجام دادم و مشکلی ندیدم،البته من بسیار مبتدی هستم و برحسب علاقه شخصی خودم مدتیه که دریوتیوب و سایت های داخلی و بیشتر سایت خوب شما رو دنبال میکنم.ضمنا با فرض ایراد داشتن آرمیچر آیا سیم پیچی مجدد اون از هرنظر معقول تر هستش یا خرید نو .موتور مربوط به آبمیوه گیری و جاروبرقی هستش.با سپاس
سلام همایون عزیز
در مورد موتورهایی که فرمودید در برخی موارد این موتورها از نوع اونیورسال هستند و در برخی موارد دیگر نوع DC می باشند. مشکلات مربوط به ذغال و تیغه های کلکتور می تواند باعث ایجاد جرقه شود اما به تجربه دریافته ام که در مورد موتورهای اورنیورسال معمولا جرقه نشانه ای از سوختن سیم پیچ آرمیچر است.
سلام مهندس ، یک موتور dcبا قدرت ۱۵۰کیلو داریم یک دفعه ای میزان جریانش هفتاد درصد زیاد شده که موجب گرم شدن بر دنه موتور شده در ضمن موتور به گیربکس متصل هست
سلام حمید جان
اول اینکه چون موتور گیربکس است احتمال دارد گیربکس آسیب دیده باشد و اضافه بار روی موتور وارد کند. موتور را از گیربکس جدا کنید و تست کنید اگر عملکرد نرمال داشت ایراد را در گیربکس جستجو کنید. اگر به موتور شک داشتید تست میدان و سپس آرمیچر را انجام دهید.
سلام وقت بخیر خدمت اساتید محترم من یه موتور تردمیل دارم که سوخته است میخواستم اون رو سیم پیچی مجدد بکنم ولی متوجه شدم که این موتور یک یار سیم‌پیچ شده و حدس می‌زنم که نقشه سیمبندی اشتباه باشه آیا می‌توانیم بده رو راهنمای کنید موتور LEESON 220V DC 8.00A تعداد شیار 16 کلکتر32 میخواستم نقشه رو از روی خودش وردارم ولی ترسیدم اشتباه باشه ممنون میشم راهنمای کنید
سلام مهدی عزیز
متاسفانه نقشه سیم پیچی این موتور را ندارم که براتون بفرستم. باید از نزدیک بررسی کنم تا بتوانم نقشه آن را در بیاورم.
باسلام خسته نباشيد دينام DC رو مشه با برق ايران استفاده كنيم چون تابلو برق دستگاه رو نداريم
سلام جناب کریم پور
نیاز به یک درایو AC یا در حاقلی ترین حالت به یک رکتیفایر و کنترل کننده ولتاژ دارید. که بتوانید ولتاژ برق شهر را از AC به DC تبدیل کنید و سپس به موتور اعمال نمایید. البته روش های راه اندازی تدریجی باید استفاده شود یعنی ولتاژ را به تدریج افزایش دهید.
دیدگاه‌های تازه‌تر »