مقدمه

 بسیاری از ابزارآلات و لوازم برقی خانگی پیرامون ما دارای موتور DC هستند. موتور های DC هنگام خرابی، تعمیر میشوند اما تعمیر موتور یک کار تخصصی و غنی بود و نیاز به مطالعه و آموزش دارد. در این مقاله سعی داریم آموزشی جامع با زبانی روان به شما ارائه دهیم. از شما دعوت می کنیم تا انتهای مطلب ما را همراهی کنید.

تعمیر موتور DC

در تعمیر الکتروموتور DC مهمترین جزء که باعث ایجاد خرابی و نیاز به تعمیر و نگهداری در موتور DC می شود اجزای دوار موتور DC شامل سیم پیچی آرمیچر، کموتاتور، جاروبک و مکانیزمهای فنر و نگهدارنده جاروبک و یاتاقانهای آن می باشد. در این مقاله موضوع تعمیر و نگهداری بخش های دوار یک موتور DC مورد توجه قرار گرفته است سیم پیچی آرمیچر و میدان قطبهای اصلی، کمکی و جبرانگر در مقاله دیگری بررسی و منتشر خواهد گردید.

کموتاتور مهترین جزء آرمیچر یک موتور DC است که در ژنراتورها وظیفه یکسو کردن ولتاژ و در موتورها نقش یکسو سازی گشتاور خروجی را دارد. همان طور که در شکل بالا مشاهده می کنید. کموتاتور موتور DC از تعداد تیغه مسی که به صورت اتصال دم چلچله در مرکز به هم متصل شده اند و با عایق میکا از هم عایق شده اند تشکیل شده است. در مرکز آن یک لوله یا بوش فولادی قرار داد که بر روی شفت موتور نصب می شود. در برخی از موتورهای بزرگ کموتاتور را چند تکه می سازند. چرا؟

پلاک نامی الکتروموتور

پلاک الکتروموتور در فرآیند تعمیر موضوع و مساله بسیار مهمی است.اطلاعات بدست آمده از پلاک الکتروموتور در کارت انجام کار وارد می شود که در ادامه این فرم آورده شده است.اطلاعات وارد شده در محل نگهداری اطلاعات حفظ می گردد تا در صورت نیازهای احتمالی در آینده مورد استفاده قرار گیرد.مدل و شماره سریال در هنگامی که قصد دارید قطعات یدکی سفارش بدهید بسیار مهم هستند

کارت یا فرم انجام کار

برای شروع تعمیر و پیگیری فرآیند تعمیر موتورهای الکتریکی یک فرم انجام کار ایجاد کنید و اطلاعات لازم شامل پلاک الکتروموتور، وضعیت اولیه الکتروموتور، شرکت سازنده، مالک و شرکت پیمانکار، اطلاعات مربوط به ابعاد و اندازه ها، وضعیت اجزای دوار مکانیکی و محل قرار گیری عکسهای الکتروموتور در هنگام ورود و هر اطلاعاتی که به تجربه مفید و ارزشمند می دانید در آن درج شده باشد این کارت کمک می کند که جمع آوری اطلاعات لازم با دقت انجام شود و خطاهای حین کار کاهش یابد. یک نمونه کارت انجام کار در ادامه آورده شده است.

 چک کردن خار سر شفت خروجی

تمامی شفتهای خروجی (اگر شفت می تواند بچرخد) باید بررسی شود خطای مجاز آنها طبق استاندارد EASA AR 100 باید در محدوده مجاز شفتهای گردان قرار داشه باشد.

 Shafts .1875 to 1.625 = .002 TIR Max

 Shafts 1.625 to 6.500 = .003 TIR Max

جای خار بایستی با استفاده از کولیس چک شود و یک خار سر شفت استفاده نشده بر روی آن مورد ارزیابی قرار گیرد.

 Width of keyseat .188 to .750 (+.002/-.000)

Width of keyseat .750 to 1.500 (+.003/-.000)

 اندازه ها در روابط فوق بر حسب اینچ است.

لوله های تزریق گریس جدا شود

• بر روی موتورهایی که متعلقات لوله ارسال گریس را دارند این متعلقات جداسازی می گردد.
• مطمئن شوید که سوراخهای گریس در محل قرارگیری یاتاقان به درستی تمیز شوند.
• تمام گریس موجود برداشته شده و با گریس تمیز جدید جایگزین گردد.

جاروبک (زغالها) را باز کنید.

جاروبک یا همان زغالها را با احتیاط باز کنید مراقب باشید به مکانیزم جاروبک نگهدار و فنر آن آسیب وارد نشود. مشخصات جاروبکها و تعداد، وضعیت و ابعاد آنها ار در فرم انجام کار یادداشت کنید.

فنرهای جاروبک ها را بازرسی و آزمایش کنید

جاروبکها(زغالها) را از نظر خوردگی غیر طبیعی، زوایای عرض و طول و سوختگی محل اتصال بررسی کنید فشار فنر جاروبک قبل از جداسازی آن اندازه گیری شود، فشار فنر جاروبک باید برای اغلب موتورها بین 4-6 PSI باشد. فنر جاروبکها از نظر کشیدگی، پیچش فنر و علائم هر گونه آسیب دیدگی بررسی می شود.

محفظه بلبرینگ ها و پیچ های اتصال را باز کنید.

درپوش ها را با احتیاط کامل باز کنید.

قبل از باز کردن درپوش ها فریم و درپوش را در محل قرار گیری روبروی هم علامت گذاری کنید (با استفاده از سنبه) به گونه ای که مطمئن شوید در هنگام مونتاژ مجدد در پایان کار در موقعیت درست نصب می شوند.

 آلودگی ها

 موتور به لحاظ وجود نشت مواد آلاینده بررسی شود.آلودگی هایی نظیر آشغال کاغذ همان گونه که در شکل می بینید می تواند باعث گرفتگی لوله ها و مجاری هوا و گرفتگی فیلترها یا ایجاد شرایط نامناسب گردد.

گریس یاتاقان ها را بازدید کنید

پیش از اینکه گریس موجود در محفظه یاتاقان را حذف کنید مقدار و شرایط آن را بررسی کنید. گریس از نظر آلودگی های موجود در آن و علائم تخلیه الکتریکی بررسی و در برگه گزارش کار ثبت می گردد.گریس موجود در خود بلبرینگها نیز مورد ارزیابی قرار می گیرد. این بررسی می تواند از این جهت مفید باشد که اگر در موتور شرایطی موجود باشد که بازدارنده است در طی فرآیند تعمیر چاره ای برای رفع مشکل اندیشیده شود.

 ارزیابی بلبرینگ

 بلبرینگ ها از جنبه های زیر ارزیابی می شوند:

• مقدار و شرایط گریس موجود در آنها
• خرابی های قابل مشاهده کنس بلبرینگ
• وجود علائم خوردگی و شیار خوردن ناشی از وجود ولتاژ تخلیه الکتریکی

بیرون کشیدن بلبرینگ

• بلبرینگها را با استفاده از یک بلبرینگ کش بیرون بیاورید.
• از نگهدارنده شفت در مرکز به منظور در مرکز نگهداشتن شفت در حین خارج کردن بلبرینگها استفاده کنید

بلبرینگ و اجزای پشت کموتاتور را خارج کنید

 پیش از خارج کردن بلبرینگ شاید نیاز باشد که به منظور جلوگیری از صدمه به شفتهای تکو/انکودر آنها جدا شوند.

زمین کننده شفت

تجهیزات زمین کننده شفت در هنگامی که می دانیم جریان دوار در موتور وجود دارد و از شفت عبور می کند استفاده می شود.

بلبرینگ سرامیکی

بلبرینگ سرامیکی به منظور حفاظت در مقابل جریان گذرنده از شفت استفاده می شود. بهترین ترکیب برای یک موتور عایق کاری بلبرینگ انتهای آن (به طرق مختلف) و یک تجهیز زمین کننده شفت بر روی انتهای دیگر است.

قبل از انجام اندازه گیری ها مطابق استاندارد ابزار را کالیبره کنید.

سر شفت و نشیمن گاه بلبرینگ اندازه گیری شود.

• در حین دمونتاژ کردن الکتروموتور سر شفت و نشیمنگاه بلبرینگ اندازه گیری شده و اندازه های آن در فرم گزارش ثبت شود.
• از جداول استاندارد مرتبط به منظور پی بردن به تلرانس مورد نیاز بلبرینگ استفاده کنید.
• در صورتی که محور سر شفت و نشیمنگاه بلبرینگ افت پیدا کرده و زیر سایز باشد می توان متال اسپری کرد و پس از ماشین کاری مجددا در سایز قابل قبول قرار داد.

قطر سر شفت که به بار متصل می شود را با استفاده از میکرومتر چک کنید تا مطمئن شوید قطر آن در تلرانس مرجع EASA در بخش جدول تلرانس قطر شفت خروجی در AR100 است. در صورتیکه محور انتهای شفت فرسوده شده و خارج از تلرانس قرار گرفته است شفت می تواند جوشکاری و مجددا ماشینکاری شود.

تلرانسها مطابق اعداد زیر است.

• قطر شفت 0.1875 تا 1.5 تلرانس 0.0+/0.0005-
• قطر شفت 1.50 تا 6.50 تلرانس 0.0+/0.001-

خار سر شفت با استفاده از استانداردهای مرتبط چک شود. خار باید درست و بی عیب و انداز ه های آن مطابق با تلرانسهای موجود در استاندارد باشد.

محل قرار گیری نگهدارنده ذغال علامت گذاری شود و جهت تمیز کاری جدا گردد.

• نگهدارنده ذغال از یک محل مرجع بر روی محفظه علامت گذاری شده و سپس جدا شود.
• در صورتیکه که آسیب دیده است و نیاز به تعمیر یا تعویض دارد در گزارش ذکر شود.

 پیش از اندازه گیری قطر داخلی هوزینگ بلبرینگ، گریس اضافه پاک شود.

هوزینگ با استفاده از میکرومتر داخل سنج چک شود.

• قطر داخلی هوزینگ را با استفاده از میکرومتر اندازه گیری کنید
• قطر داخلی هوزینگ را در برگه انجام کار یادداشت کنید.
• جداول استاندارد EASA مقدار تلرانس چفت بودن را مشخص می کنند. بررسی کنید که قطر داخلی هوزینگ بلبرینگ در محدوده تلرانس پذیرش باشد.
• در صورتیکه قطر سوراخ داخلی هوزینگ بیشتر از تلرانس باشد با روشهای مختلف ماشینکاری و فلزکاری می توان آن را در محدوده مجاز قرار داد.

آزمون مقاومت عایقی را بر روی تمامی اجزای سیم پیچی شده انجام دهید.

• در حالیکه موتور باز شده است از یک مگر برای تست عایقی استفاده می کنیم.
• مقدار قرائت شده توسط مگر در برگ گزارش کار ثبت می شود.
• وجود اجزای مکمل نظیر ترموستاتها، گرم کنها و بقیه تجهیزات حرارتی در حین دمونتاژ کردن بررسی شده و در گزارش کار قید می شود.

تست افت ولتاژ AC

• افت ولتاژ سیم پیچ میدان شنت با اعمال ولتاژ AC 120 ولتی در پایانه های آن انجام می شود.
• ولتاژ بر روی هر بوبین اندازه گیری می شود و باید در محدوده تلرانس 5% ± مقدار متوسط محاسبه شده باشد.
• ولتاژهای اندازه گیری شده را برای هر بوبین جمع کنید مجموع آنها باید مساوی با ولتاژ ورودی باشد.

تست قطب های کمکی

قطب های کمکی را با استفاده از تستر فرکانس بالا و همچنین تستر سرج ارزیابی کنید.

تست فرکانس بالا بین یک تیغه نسبت به تیغه مجاور: تست آرمیچر

•  با استفاده از یک تستر فرکانس بالای آرمیچر تیغه به تیغه آرمیچر را از نظر مدار باز یا بسته بودن چک کنید.
• فیلم و غشای رو سطح کموتاتور را نیز چک کنید.
• یک فیلم به رنگ شکلات قهو های در زیر جاروبکها حالت ایده آل است.

شستشوی قطعات

تمامی قطعات که می توانند شسته شوند توسط آب صابون شوینده ملایم شسته و تمیز شوند.

خشک کردن قطعات

اجزای مختلف در 105 درجه سانتیگراد قرار می گیرند تا کامل خشک شوند.

.اگر شما نیز تجربه و نظریاتی در این باره دارید، با ما به اشتراک بگذارید