مقدمه انتخاب روغن یا گریس

شاید جعبه دنده (گیربکس) شما نشت داشته باشد، و شما به فکر این باشید که آیا نوع روان کننده را از روغن به گریس تغییر دهم یا نه؟! شاید گریس شما با یک نرخ غیرعملی با اکسیژن ترکیب شده و باعث زنگ زدگی شود، و شما فکر کنید که روغن گزینه بهتری می تواند باشد. یا شاید شما فقط از بوی بد گوگرد خسته شده اید که که حتی بعد از روانکاری مجدد روی دستان شما باقی می ماند.

ممکن است شما در مورد تغییر نوع روان کننده درست عمل کنید. با این حال ممکن است چندین عامل کلیدی را رعایت نکرده باشید که می تواند تصمیم شما را بیشتر شبیه به یک آرزوی مرگ برای موتورتان کند تا یک راه حل برای این مشکل! شما با خواندن این مقاله می توانید یک انتخاب فنی و دقیقی داشته باشید. در این مورد مقاله علل خرابی یاتاقان (Bearing) و اقدام متقابل را ملاحظه بفرمایید.

روغن یا گریس در روانکاری الکتروموتورها

هفت عاملی که باید در نظر گرفت

به طور معمول هنگامی که تصمیم می گیرید که چه روان کننده ای استفاده کنید – روغن یا گریس- باید ابتدا هفت عامل زیر را در نظر بگیرید:

1. آب و هوا (کدام دما و شرایط آب و هوایی در منطقه شما معمول است؟)
2. ساعتهای فعالیت (آیا استفاده از موتور متناوب است یا پیوسته؟)
3. لرزش (چه مقدار حرکت باید رخ دهد؟ چقدر گرما تولید خواهد شد؟)
4. بار (کاربری شما چقدر زیر فشار خواهد بود؟)
5. جهت (آیا سطح پرکننده روانکاری برای نحوه نصب دستگاه مناسب است؟)
6. پاکیزگی محیط زیست (کاربرد شما چه قدر درمعرض عوامل خارجی مختلف است؟)
7. راندمان (کاربری شما چقدر باید کارآمد باشد؟)

این مقاله در دو پست مختلف بیشتر به تفصیل این هفت عامل خواهد پرداخت. در بخش نخست آب و هوا را در نظر خواهد گرفت.سپس تاثیرات ساعات عملیات و ارتعاش را بررسی می کند. در ادامه در مورد بار بحث خواهد شد و در نهایت تاثیر جهت کاربری، پاکیزگی محیطی و راندمان حاصله را دنبال خواهد کرد.

عامل شماره 1: آب و هوا

روغن و گریس به راحتی تحت تاثیر تغییرات آب و هوا و تغییرات دما قرار دارند و در نتیجه نوع روانکاری به شدت وابسته به آب و هوا است. روغن ویسکوزیته کمتری از گریس دارد، گریس به نوعی پسر عموی غلیظ تر روغن است (گریس ازترکیب یک روغن پایه، غلیظ کننده و افزودنی ها تشکیل شده). در نتیجه؛ از آنجایی که گریس و روغن عملکرد مشابهی دارند، اغلب گمان می شود قابل تعویض با یکدیگر هستند.

با این حال، چون گریس نقطه ریزش بالاتر (کمترین دمایی که در آن روان کننده هنوز می تواند جریان یابد) و نیز نقطه ی پایین افتادگی کمتر (دمایی که در آن گرما باعث می شود گریس آنقدر نرم باشد که نتواند به درستی عمل کند) دارد. آب و هوا بر اینکه چه روان کننده ای استفاده کنید، تاثیر بسیار دارد.

گرما و سرمای شدید گریس را بیشتر از روغن تحت تاثیر قرار می دهد. در حالی که غلظت روغن عمدتا ثابت باقی می ماند، گریس بیشتر شبیه به نوع مکانیکی ژله است.

دماهای داغ تر = نرم تر، ثبات مایع بیشتر

دماهای سردتر = سخت تر، قوام ژلاتین یا ملاس بیشتر

گرما به طور بالقوه می تواند عملکرد گریس را تا زمانی که خیلی رقیق شود و نتواند پوشش مناسب را تامین کند کاهش دهد، در حالی که سرما می تواند گریس را منجمد کند.این باعث می شود که پوشش روان کننده خیلی ضخیم شود و از آنجایی که هر نقطه ای از تقاطع تمایل دارد به طور کامل از روان کننده پاک شود، سطوح تماس را تحت تأثیر قرار می دهد و سبب می شود چرخ دنده ها خراب شود. به خاطر این تفاوت ها، گریس در سطوح ویسکوزیته متفاوتی طبقه بندی شده است که در جدول زیر آمده است؛

با توجه به جدول، گریس NLGI 2 به عنوان غلظت معمولی در نظر گرفته شده. احتمالا این همان چیزی است که وقتی مردم کلمه گریس را می شنوند به ذهنشان خطور می کند.همانطور که از جدول پیداست شماره ها با ویسکوزیته (غلظت) گریس رابطه مستقیم دارند. در نتیجه شماره های پایین تر در آب و هوای سرد استفاده می شوند و شماره های بالاتر برعکس. غلظت های خاص برای دما های خاص استفاده می شوند.

به نظر ساده می آید نه؟! اما وقتی آب و هوای محیط و همچنین دمای داخل خود دستگاه را هم در نظر بگیریم چه می شود؟

هر وسیله ای دو شاخص دمایی دارد، شاخص داخلی و بیرونی. به عبارت دیگر گیربکس و روان کننده های آن فقط تحت تاثیر آب و هوای محیط اطراف نیستند، بلکه به اینکه موتورها یا الکتروموتورها چند وقت یکبار استفاده می شوند، برای چه کاری استفاده می شوند و نحوه ساخت آنها نیز بستگی دارد.

عوامل شماره 2 و 3: ساعت های فعالیت و ارتعاش

شرایط آب و هوایی غیر منتظره خیلی سخت است. حتی اگر یک دماسنج یا یک نرم افزار روی گوشی موبایل خود در دسترس ندارید (یا هیچ سر رشته ای در هواشناسی)، زیاد طول نمی کشد که متوجه گرمای شدید یا سرمای استخوان سوز شوید درنتیجه خیلی طول نمی کشد که این احساسی که شما از سرما و گرما دارید را موتور نیز حس کند.

در مورد روزهای خوب و آفتابی با یک نسیم ملایم چطور؟ یا زمانی که استادانه بهترین دما را بری خانه تان انتخاب کرده اید و می توانید به راحتی در آن قدم بزنید و برای لحظه ای از شرایط خارج از خانه راحت باشید چطور؟ در مورد موتور ها چطور؟ (آیا این امر در مورد موتور ها هم صادق است؟)

بسته به میزان استفاده از آنها ممکن است فضای آرامی را تجربه نکنند. در واقع، آب و هوای داخلی آنها بر خلاف دمای خنک اطراف آنها بیشتر شبیه یک صحرای گرم است. این اتفاق به دلیل فعالیت بی وقفه یک وسیله بیش از 20 یا 30 دقیقه رخ می دهد – بدون در نظر گرفتن اینکه از 2 ساعت قبل کار می کرده و یا برای 2 ساعت دیگر به صورت بیهوده کار خواهد کرد(طبقه بندی “پیوسته” یا “متناوب” وابسته به مقدار زمانی است که دستگاه با قدرت کامل بارگذاری می شود.)

           ” فعالیت یک وسیله برای بیش از 20 یا 30 دقیقه ، چرخه کاردهی پیوسته در نظر گرفته می شود. “

به عنوان یک قاعده کلی گفته می شود که استفاده سنگین از یک وسیله، گرما را افزایش می دهد. این پایه و اساس اصطکاک است. فکر کنید وقتی در زمستان دستکش های خودرا فراموش کرده اید چگونه دست های خود را به هم مالش می دهید تا گرم بمانید و یا اینکه مسافران بیایان برای آتش روشن کردن چگونه قطعات چوب را به هم مالش می دهند.

این همان مفهومی است که در مورد فضای کاری داخلی موتور هم صادق است و بنابر این می تواند غلظت روان کننده درون موتور را تغییر دهد (دقیقا همانطور که محیط خارجی می تواند). بیشتر اجزای موتور حرکت می کنند (و نقاط بیشتری برای اصطکاک بوجود می آید)، علت نرم شدن گریس، بیشتر به دلیل افزایش گرمای تولید شده است (گرچه برخی از مواد افزودنی می تواند به جلوگیری از این مشکل کمک کند).

توجه داشته باشیم که روغن برای تغییر دماهای دائمی بهترین گزینه است. اما به طور بالقوه برای کاربردهای خاص در دماهای بسیار زیاد، گریس روان کننده کارآمدتری است.

شاید این سوال برای شما به وجود بیاید که چه روغنی مورد نیاز است. روغن موتور مخصوص ماشین می تواند گزینه مناسبی باشد. البته در انتخاب این روغن نسبت به کیفیت و نوع آن توجه داشته باشید.

همانطور که تحت تاثیر آب و هوا ، وقتی که روان کننده از نواحی ضروری تماس فلز با فلز دور می شود و زمانی که شاخص کلی حرارت افزایش یابد اکسیداسیون (زنگ زدن قطعات فلزی) اتفاق می افتد. در دمای بسیار بالا، روغن پایه (یا خود روغن اگر از گریس استفاده نمی کنید) تبخیر میشود و باعث ناکارایی روان کننده می گردد. از سویی دیگر اکسیداسیون یک ماده چسبناک تولید می کند که بر کارآمدی روانکار تاثیر می گذارد. ادامه شرایط دمایی بالا این اکسیداسیون را افزایش می دهد.

روغن نسبت به موضوع ویسکوزیته مربوط به دما حساسیت کمتری دارد، زیرا طبیعت روان بودن آن گرما را از قطعات متحرک دور می کند (ومعمولا سر و صدای کمتری ایجاد می کند). در نتیجه باید توجه کنیم که افزایش ویسکوزیته گریس باعث افزایش سر و صدای تجهیز می شود. پس افزایش سر و صدای خروجی ناشی از افزایش غلظت (سفت شدن) گریس است.

از بحث دما که بگذریم، قطعات متحرک، خود عاملی برای نگرانی هستند. باری که انتظار می رود حمل کنند (که در ادامه مورد بحث قرار می گیرد)، جهت قرارگیری آنها، پاکیزگی، و کارایی هم از عوامل دخیل در کار گریس و روغن هستند.

عامل شماره 4: بار

همانطور که ممکن است حدس زده باشید افزایش بار، فشار بر روی الکتروموتور را افزایش می دهد. دقیقا مثل اینکه یک تریلرِ پر، فشار روی کامیون (کشنده) را افزایش می دهد یا اینکه وقتی بچه ای روی شانه هایتان باشد فشار بیشتری به پشت شما می آید. در موتورها این فشار باعث تولید گرما می شود که پتانسیل بالایی برای تبخیر روان کننده ایجاد می کند.

اگر در یک روز آفتابی یک شیشه لیموناد را در پیاده روی کنار یک خیابان بگذارید 25 در صد آن زیر نور خورشید تبخیر می شود. با تولید حرارت کافی داخل یک موتور که با روغن روانکاری شده است، در موارد شدید، همان اتفاق برای روغن می افتد. برای جبران این ضرر، روانکاری مجدد باید یک بخش معمول از برنامه تعمیر و نگهداری موتور شما باشد.

اگر چه این تکرار بیشتر مربوط به موتورهای بزرگتر است، برخی از موتورهای با کسری از اسب بخار نیز از این نوع نگهداری بهره می برند. نکته مهم این است که تعیین کنید که آیا موتور شما آب بندی شده است یا نه؟ – در صورت عدم آب بندی یا خراب شدن آن، ممکن است نیاز به روانکاری مجدد باشد.

تعداد تکرار روانکاری و مقدار روغن مورد استفاده، با توجه به نوع موتور و اینکه در چه دوره های مورد استفاده قرار می گیرد، تعیین می شود. با این حال، این مشخصات باید توسط سازنده ارائه شده باشد، بنابراین روانکاری مجدد بیشتر مربوط به ریختن روغن در محل های روانکاری مطابق با دستور العمل های ارایه شده است. گاهی اوقات تمیز کردن یا حذف کامل روان کننده های موجود توصیه می شود.

توجه داشته باشید که برای عملیات روانکاوی از روغن موتور مورد استفاده در خودروها می توانید استفاده کنید. اما این روغن باید استفاده نشده باشد تا کارایی مناسب را داشته باشد.

با این حال، اگرچه روغن معمولا به راحتی دوباره پر می شود (روغن ها با یکدیگر سازگاری دارند)، اما در مورد گریس کمی پیچیده تر است، زیرا همه ی گریس ها به طور یکسانی درست نشده اند. حتی گریس معمولی، همان گریس NLGI2، همیشه با گریس مشابه دیگری همخوانی ندارد(همه ی قوطی ها و برندها به صورت یکسان تولید نشده اند.) بهترین توصیه ما برای شما این است که گریس را دقیقا با همان نوع و برند قبلی پر کنید. جدول سازگاری زیر این مشکل را نشان می دهد.

علاوه بر مساله یافتن گریس جایگزین مناسب، بعضی از افراد پیشنهاد می کنند که مانند برخی روغن ها، قبل از دوباره پر کردن گریس باید گریس قبلی به طور کامل پاکسازی شود؛ با این حال، این کار خطر آلودگی را افزایش می دهد و گاهی اوقات محل قرار گرفتن جعبه دنده یا موقعیت موتور روانکاری مجدد را بسیار سخت یا غیر ممکن می کند، که یکی از موضوعات مورد بحث در آخرین بخش مقایسه بین روغن و گریس است.

عوامل شماره 5 و6 : جهت قرارگیری و پاکیزگی

جهت قرار گیری تجهیز – مکان، موقعیت، و دسترسی به موتور، بر عملی بودن (امکان) استفاده از روغن یا گریس تاثیر می گذارد. بعضی موتورها باید در فضا های تنگی کار کنند یا لازم است در در زاویه ای کار کنند که روان کننده های رقیق تر، مثل روغن، احتمال بیشتری برای نشت کردن دارند و یا نمی توانند سطح روغن لازم برای روانکاری مناسب را فراهم کنند. فرض کنید یک لیوان آب ایستاده را به کناره ها خم کنیم. قسمت هایی از لیوان که قبل از خم کردن در تماس با آب بودند حالا دیگر در تماس با آب نیستند چرا که جهت لیوان تغییر کرده است.

به طور مشابه، اگر لازم است که روان کننده ی جعبه دنده (گیربکس) تا 2/3 پر باشد، قسمت هایی که به روان کننده نیاز دارند در صورت تغییر جهت ممکن است خشک کار کنند و یا ممکن است روغن نشت کند. گریس، اگر به درستی انتخاب شود، طول عمر موتور را زیاد می کند. در نتیجه مانند برخی از کابری های روغن دیگر نیاز به روانکاری مجدد روزمره نیست و به خاطر غلظتش به اندازه روغن جابجا نمی شود و به همین دلیل حتی در صورت تغییر جهت گیربکس موقعیت خود را حفظ می کند.

علاوه بر این ویسکوزیته یا غلظت بیشر گریس تا حدودی باعث ایجاد یک لایه محافظ در برابر آلودگی ها می شود. از طرفی دیگر، روغن نه تنها گرما را از قسمت های متحرک دور می کند، بلکه آلودگی ها را نیز دور می کند. اگر چه این امر موجب حفظ پاکیزگی داخلی می شود، ولی بعد از حدود 2000 ساعت کار کردن باید روغن تعویض شود (درست مثل یک خودرو). با این حال اندازه موتور روی این نیاز به روانکاری مجدد تاثیرگذار است. موتور های کوچک تر به ویژه آنهایی که می توانند با هزینه کمتری ساخنه شوند به دلیل عملی بودن و هزینه ها بهتر است به جای آنکه که دوباره روانکاری شوند با موتور جدید جایگزین شوند

به همین دلیل اگر کاربری در محیطی کثیف، غبارآلود، خشن و یا در محلی که دسترسی به آن سخت است انجام می شود، گریس گزینه ارجح تری است. (ویژگی های غلظت و محافظ بودن گریس در مواجهه با محیط های کثیف کمک می کند.)

با این حال لازم به ذکر است که وجود یک ماده خارجی در گریس باعث زوال سریع بلبرینگ های موتور می شود.( نیمی از مسائل مربوط به موتور شامل خرابی های بلبرینگ ناشی از مشکلات روانکاری می باشد).

در نهایت همه این مطالب ما را به سمت یک سوال بزرگ سوق می دهد؛ چگونه روغن و گریس بر راندمان کلی موتور اثر می گذارند؟

عامل شماره 7: کارایی (راندمان)

راندمان بالا هدف مشترک تمام مهندسین، تولیدکنندگان و مشتریان است. ما همیشه می خواهیم بیشترین سود را از هزینه پرداخت شده خود ببریم. با این حال بازدهی علاوه بر اینکه به قطعات موتور و طراحی آن بستگی دارد به استفاده از روغن و گریس نیز مربوط است.

نکات کلیدی زیر تفاوت های روغن و گریس را از لحاظ تاثیر بر بازدهی مورد توجه قرار داده است.

• گریس گشتاور و پتانسیل راه اندازی بهتری دارد. روغن پس از هر بار کار کردن و توقف موتور ته نشین می شود. بنابراین دستگاه ها در خطر شروع به کار کردن در حالت خشک هستند (عامل آسیب داخلی)، در حالی که گریس در جای خودش باقی می ماند.
• چون که ویسکوزیته روغن از گریس کمتر است، در دستگاه ها راحت تر مورد استفاده قرار می گیرد. این امر می تواند سرعت یک دستگاه روانکاری شده با گریس را محدود کرده و موجب افزایش دمای داخلی آن شود.

همانطور که می بینید پاسخ دادن به سوال قدیمی <<روغن بهتر است یا گریس؟؟>> کار دشواری است. همانطور که گاهی نوشتن با مداد بهتر از نوشتن با خودکار است، کاربری هایی وجود دارند که استفاده از روغن ایده آل است و در برخی دیگر گریس گزینه بهتری است. در نتیجه تعیین اینکه کدامیک استفاده شود محدود به توجه به این هفت عامل (آب و هوا، ساعات عملیات، سطح لرزش، بار، جهت گیری، تمیزی محیطی و بازدهی) نمی شود. و گاهی نیاز به تجربه و بررسی های بیشتر دارد.

خلاصه ای کوتاه و مفید

به طور معمول هنگامی که تصمیم می گیرید که چه روان کننده ای استفاده کنید – روغن یا گریس- هفت عامل را در نظر بگیرید؛

1. آب و هوا (کدام دما و شرایط آب و هوایی در منطقه شما معمول است؟)
2. ساعتهای فعالیت (آیا استفاده از موتور متناوب است یا پیوسته؟)
3. لرزش (چه مقدار حرکت باید رخ دهد؟ چقدر گرما تولید خواهد شد؟)
4. بار (کاربری شما چقدر زیر فشار خواهد بود؟)
5. جهت (آیا سطح پرکننده روانکاری برای نحوه نصب دستگاه مناسب است؟)
6. پاکیزگی محیط زیست (کاربرد شما چه قدر درمعرض عوامل خارجی مختلف است؟)
7. راندمان (کاربری شما چقدر باید کارآمد باشد؟)

.اگر شما نیز تجربه و نظریاتی در این باره دارید، با ما به اشتراک بگذارید مسائل مربوط به روانکاری و خرابی یاتاقان یکی از دلایل خرابی الکتروموتورها می باشد. برای بررسی بقیه دلایل خرابی الکتروموتورها مقاله ” سیزده دلیل اصلی خرابی موتورها” را مطالعه کنید

در صورتیکه در زمینه تعمیرات الکتروموتورها به مشاوره نیاز دارید با شماره های 40331927-021 و 40331967-021 تماس بگیرید ما علاوه بر تعمیر الکتروموتور فروشنده انواع الکتروموتورهای ایرانی در برندهای الکتروموتور موتوژن و الکتروموتور الکتروژن و همچنین نماینده فروش الکتروموتور گاماک و الکتروموتور ایلماز ELK ترکیه هستیم.

 منبع؛   groschopp.com