مقدمه

راه اندازی موتور AC به روش های مختلفی انجام می شود. شما باخواندن این مقاله،به صورت اجمالی با دو روش مدار کنتاکتوری و راه اندازی با پی ال سی (PLC) آشنا می شوید.

یک برنامه ساده PLC برای کنترل موتور AC

نحوه عملکرد راه انداز موتور با استفاده از سیم کشی و مدار کنتاکتوری

دیاگرام خطی که در ادامه آورده شده است نشان می دهد که چگونه شستی های نرمال باز و نرمال بسته می توانند برای کنترل یک موتور سه فاز AC استفاده شوند. در این مثال، یک بوبین راه انداز موتور (M) به صورت سری با یک شستی استارت نرمال باز،  یک شستی استپ نرمال بسته و کنتاکت های رله اضافه بار نرمال بسته (OL) قرار گرفته است.

دیاگرام سیم کشی راه انداز موتور

با فشردن شستی استارت مسیر عبور جریان کامل شده و انرژی استارتر موتور (M) تامین می شود. به همین صورت کنتاکت های M و Ma (کنتاکت کمکی که در راه انداز موتور قرارگرفته است)  نیز بسته می شوند.

وقتی که شستی استارت رها می شود، جریان از شستی استپ و کنتاکت Ma عبور کرده و بوبین کنتاکتور M نیز انرژی دار (تحریک شده) باقی می ماند.

تا وقتی که شستی استپ فشرده شود موتور کارخواهد کرد، مگر اینکه رله اضافه بار (OL) عمل کرده و کنتاکت آن باز شود. هنگامی که شستی استپ فشرده شود مسیر عبور جریان قطع و به تبع آن کنتاکت های M و Ma نیز باز شده و موتور از حرکت می ایستد.

توضیحات فوق نحوه عملکرد راه انداز موتور با استفاده از سیم کشی و مدار کنتاکتوری را نشان می داد. حالا بیایید کمی هم در مورد PLC که همان عملکرد مدار کنتاکتوری راه انداز موتور را دارد بحث کنیم.

PLC و کاربرد آن در کنترل موتور

عملکرد این مدار کنترل موتور را می توان با یک دستگاه PLC هم انجام داد. در مثال زیر یک شستی استارت نرمال باز به ورودی اول وصل شده (I0.0)، یک شستی استپ نرمال بسته به ورودی دوم وصل شده (I0.1)، و کنتاکت های نرمال بسته رله اضافه بار ( که بخشی از راه انداز موتور هستند) به ورودی سوم وصل شده اند (I0.2). این ورودی ها برای کنترل کنتاکت های نرمال باز در زبان برنامه نویسی لدر PLC استفاده شده اند.

شمای کنترل موتور در PLC

در ابتدا وضعیت I0.1 در حالت یک منطقی قرار دارد زیرا شستی استپ در حالت بسته قرار دارد. وضعیت I0.2 نیز در حالت یک منطقی قرار دارد چرا که کنتاکت های رله ی اضافه بار در حالت نرمال بسته قرار دارند. اما وضعیت  I0.0 در حالت صفر منطقی قرار دارد چراکه شستی نرمال باز استارت هنوز فشرده نشده و در حالت باز قرار دارد.

کنتاکت خروجی نرمال باز Q0.0 نیز به عنوان کنتاکت نگهدارندهبرنامه ریزی شده است. با استفاده از این شبکه ی ساده انرژی دار کردن (تحریک) بوبین خروجی Q0.0   برای روشن کردن موتور لازم است.

عملکرد برنامه PLC

وقتی شستی استارت را بفشاریم CPU یک کد منطقی از ورودی  I0.0 دریافت می کند. این امر باعث بسته شدن کنتاکت I0.0 می شود. الان هر سه ورودی در حالت A هستند. CPU یک کد منطقی به خروجی Q0.0 می فرستد. راه انداز موتور تحریک شده و موتور شروع به حرکت می کند.

عملکرد برنامه PLC

در حال حاضر وضعیت بیت خروجی Q0.0 در حالت A قرار دارد. در بررسی بعدی کنتاکت نرمال باز Q0.0، بسته خواهد شد و خروجی Q0.0 حتی اگر شستی استارت رها شود به همین صورت ادامه خواهد داد.

عملکرد برنامه PLC

وقتی شستی استپ فشرده شود: ورودی I0.0 خاموش ، کنتاکت I0.0 باز ، بوبین خروجی Q0.0 تخلیه انرژی و در نهایت موتور خاموش می شود.

عملکرد برنامه PLC

اضافه کردن چراغ های نشانگر روشن و خاموش (استپ و استارت) در PLC

برای اضافه کردن چراغ های نشانگر حالت خاموش یا روشن برنامه به راحتی قابل توسعه می باشد. در این مثال، یک چراغ نشان دهنده حالت روشن به خروجی Q0.1 و یک چراغ نشان دهنده حالت خاموش به خروجی Q0.2 وصل شده است.

در برنامه لدر برای این کار کنتاکت نرمال باز Q0.0 به بوبین خروجی Q0.1متصل است (درون شبکه 2). و کنتاکت نرمال بسته Q0.0 به بوبین Q0.2 متصل است (درون شبکه 3). وقتی Q0.0 خاموش است کنتاکت نرمال باز Q0.0 در شبکه 2 باز است و چراغ نشانگر حالت روشن، خاموش می باشد. در همین زمان کنتاکت نرمال بسته Q0.0 بسته است و نشانگر حالت خاموش روشن است.

اضافه کردن چراغ های نشانگر روشن و خاموش (استپ و استارت) در PLC

وقتی شستی استارت فشرده شود، PLC موتور را راه اندازی می کند. الان خروجی Q0.0 روشن است. روی شبکه 2 کنتاکت نرمال باز Q0.0 بسته است و چراغ نشان دهنده حالت روشن، فعال می باشد. در همین زمان روی شبکه ی 3 کنتاکت نرمال بسته Q0.0 باز است و چراغ نشان دهنده حالت خاموش، غیر فعال می باشد.

اضافه کردن چراغ های نشانگر روشن و خاموش (استپ و استارت) درPLC

اضافه کردن یک لیمیت سوئیچ در PLC

می توانیم کار های بیشتری هم انجام دهیم. مثلا اضافه کردن یک لیمیت سوئیچ (LS1). این سوئیچ می تواند برای کار های مختلفی مورد استفاده قرار بگیرد.مثلا برای توقف موتور یا جلوگیری از حرکت آن.

در این مثال لیمیت سوئیچ با موتور یا تجهیزات مرتبط با آن هماهنگ شده است. لیمیت سوئیچ به ورودی I0.3 وصل شده و یک کنتاکت نرمال باز را کنترل می کند. اگر لیمیت سوئیچ باز باشد، کنتاکت نرمال باز I0.3 نیز باز خواهند بود. این امر از شروع به کار موتور جلوگیری می کند.

 اضافه کردن یک لیمیت سوئیچ در PLC

 از طرفی وقتی لیمیت سوئیچ (LS1) بسته است، کنتاکت نرمال باز I0.3 نیز بسته خواهد بود. این مسئله به موتور اجازه می دهد تا با فشردن شستی استارت شروع به حرکت کند.

 اضافه کردن یک لیمیت سوئیچ در PLC

توسعه ی بیشتر برنامه PLC

برنامه PLC را می توان برای استفاده های متنوع تجاری و صنعتی بیشتر از این هم توسعه داد. شستی های استپ/استارت، سوئیچ های سلکتور، چراغ های نشانگر و چراغ های هشدار گردان را می توان اضافه کرد. می توان راه انداز های بیشتری برای موتور های دیگری هم اضافه کرد. سوئیچ اور ترول میتواند همراه سوئیچ مجاورت برای تشخیص موقعیت شئ استفاده کرد. انواع مختلف رله ها را می توان برای توسعه ی تنوع دستگاه های تحت کنترل استفاده کرد.

در صورت نیاز، می توان از ماژول های توسعه برای افزایش تعداد ورودی ها و خروجی ها استفاده کرد. PLC ها فقط از نظر تعداد ورودی و خروجی و میزان حافظه ای که در دسترس دارند محدود می شوند.

توسعه PLC با تجهیزات مختلف

خلاصه ای کوتاه و مفید

راه اندازی موتور AC را  با استفاده از سیم کشی و مدار کنتاکتوری و همچنین برنامه PLC می توان انجام داد. PLC  به راحتی قابل توسعه بوده و می توان چراغ خاموش و روشن، لیمیت سوئیچ، شستی های استپ/استارت، سوئیچ های سلکتور، چراغ های نشانگر و چراغ های هشدار گردان را اضافه کرد.

اگر شما نیز در این باره تجربه یا نظراتی دارید، با ما به اشتراک یگذارید.

منبع؛   electrical-engineering-portal.com