نحوه تست موتور تک فاز
وقتی که یک الکتروموتور تک فاز خراب شده باشد معمولا مشکل است که فقط با دیدن ظاهر آن پی به مشکل ببریم. یک موتور که در انبار وجود دارد بدون توجه به ظاهر آن ممکن است کار کند یا نکند. یک بازبینی سریع با استفاده از اهم متر می تواند انجام شود، اما قبل از اینکه از موتور استفاده شود اطلاعات بسیار زیادی باید جمع آوری و سنجیده شود. در حین وارسی و بازدید موتور هیچگاه به برق نیاز نیست از اینرو در تمامی مراحل زیر در حالتی که موتور قبلا به برق وصل شده است موتور را به صورت ایمن از برق جدا کنید. در این مقاله به طور مفصل و تصویری نحوه تست موتور تک فاز را می آموزید.
برای دریافت اطلاعات و مشاهده قیمت ترموسوئیچ ، سوئیچ اورلود و ترمیستور PTC روی بنر زیر کلیک کنید.
قسمت اول: بیرون موتور را چک کنید
بندهای زیر را دنبال کنید.
1- بیرون موتور تکفاز را چک کنید. اگر موتور در قسمتهای بیرونی خود دارای هر گونه خرابی به شرح زیر باشد. ممکن است مشکلی وجود داشته باشد که بدلیل اضافه بارهای پیشین یا کاربری نامناسب یا هر دو عمر موتور کاهش یابد.
به بندهای زیر توجه کنید.
- سوراخهای نصب جا پیچ یا پایه شکسته باشد.
- رنگ موتور تک فاز در وسط آن تغییر پیدا کرده باشد (نشان دهنده حرارت اضافی است)
- مشاهده آلودگی و اجسام خارجی متفرقه که بر روی سیم پیچ موتور تک فاز افتاده یا ریخته باشد از طریق سوراخهای موجود در محفظه موتور.
1- پلاک نامی موتور تک فاز را چک کنید. پلاک نامی یک فلز یا لیبل و برچسپ بادوام می باشد که بر روی استاتور یا محفظه موتور (Frame) آن پرچ یا چسپانده شده است. اطلاعات بسیار مهمی درباره موتور تک فاز در این لیبل موجود است. بدون آن، خیلی مشکل خواهد بود که بفهمیم برای کار مورد نظر ما مناسب است یا خیر. اطلاعات نوعی که بر روی اغلب موتورها وجود دارد شامل موارد زیر است (بر روی برخی موتورها اطلاعات اضافی دیگری درج شده است)
- نام تولید کننده - نام شرکت تولید کننده موتور تک فاز درج شده است.
- مدل و شماره سریال - اطلاعاتی که به طور دقیق موتور تک فاز شما را شناسایی می کند.
- RPM - سرعت دوران روتور موتور تک فاز را در یک دقیقه نشان می دهد.
- اسب بخار یا کیلووات - توان خروجی که موتور تک فاز می تواند تحویل دهد را نشان می دهد.
- دیاگرام سربندی - چگونه به ولتاژها و سرعتهای مختلف متصل شود و چگونه دوران موتور تک فاز برعکس گردد.
- ولتاژ - ولتاژ و فاز مورد نیاز موتور تک فاز را نشان می دهد.
- جریان - جریان مورد نیاز موتور تک فاز
- سبک و نوع فریم - ابعاد فیزیکی و نحوه نصب موتور تک فاز
- نوع IP -نشان دهنده درجه حفاظت موتور در مقابل نفوذ آب و گرد و خاک
در این زمینه جهت آشنایی بیشتر میتوانید به لینک های " خواندن پلاک موتور القایی در استاندارد IEC " و " نحوه خواندن پلاک موتورهای القایی " و " درجه حفاظت موتورهای الکتریکی (کد IP) "
قسمت دوم: یاتاقانهای موتور تک فاز را بررسی کنید.
بندهای زیر را دنبال کنید.
1- شروع کنید به وارسی یاتاقانها (بلبرینگهای) موتور تک فاز. خیلی از دلایل خرابی موتورها با خرابی بلبرینگ ها رخ می دهد. یاتاقانها به شفت یا مجموعه روتور کامل اجازه می دهند که با آزادی و به صورت نرم در فریم بچرخند. یاتاقانها در در هر دو انتهای موتور که گهگاه محفظه یاتاقان (جای بلبرینگ) نیز نامیده می شود قرار دارند.
- انواع مختلفی از یاتاقانها استفاده می شوند. دو نوع خیلی رایج یاتاقان لغزشی ( بوش ) آلیاژ برنج و بلبرینگهای فولادی هستند. برخی از آنها متعلقاتی برای روغن کاری دارند و بقیه به صورت دایمی روغنکاری شده و بدون نیاز به نگهداری هستند.
2- انجام وارسی و چک کردن یاتاقانها.برای بررسی سریع و سرسری یاتاقانها، موتور تک فاز را بر روی یک سطح سخت قرار داده و یک دست خودتان را بر روی موتور بگذارید. و شفت/روتور را با دست دیگر بچرخانید، بدقت نگاه کنید، حس کنید و گوش بدهید به هر علائمی از سایش، خرد شدن فلز، یا ناهمواری گردش روتور. روتور باید آهسته و بیصدا، به طور آزاد و به نرمی بچرخد.
3- در مرحله بعدی شفت را به سمت بیرون و داخل فریم بکشید و هل دهید. یک مقدار حرکت کوچک بداخل یا برون (برای انواع مختلف و اغلب موتورهای تک فاز خانگی با کسری از اسب بخار باید کمتر از 3 میلیمتر ی و در همین حدود) پذیرفته شده است. اما هر چه به مقدار صفر نزدیکتر باشد بهتر است. یک موتور تک فاز که مشکل مرتبط با یاتاقان دارد وقتی که کار می کند و می چرخد صدا دارد، یاتاقانها خیلی گرم شده و به طور بالقوه در نهایت خراب خواهند شد.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
موتور درایو عرضه کننده الکتروموتور در برندهای مختلف می باشد. جهت مشاهده مشخصات و لیست قیمت محصولات روی لینک های زیر کلیک کنید و برای دریافت مشاوره و ارتباط با کارشناسان ما با شماره تلفن 40331927 و 40331967 تماس بگیرید.
1- لیست قیمت الکتروموتور موتوژن
2- لیست قیمت الکتروموتور الکتروژن
3- لیست قیمت الکتروموتور زیمنس
4- لیست قیمت الکتروموتور گاماک (GAMAK)
5- لیست قیمت الکتروموتور ایلماز (ELK-YILMAZ)
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
قسمت سوم: چک کردن سیم پیچی
بندهای زیر را دنبال کنید
1- سیم پیچ را از نظر اتصال کوتاه به بدنه (Frame) چک کنید. اغلب موتورهای با کاربرد در لوازم خانگی در صورتی که سیم پیچ آنها اتصال کوتاه شده باشد کار نخواهند کرد و احتمال دارد فیوز قطع کرده و یا مدار شکن در همان لحظه باز شود. (در برخی از سیستمها که سیم کشی زمین نشده است موتور تک فاز با سیم پیچ اتصال کوتاه شده ممکن است کار بکند یا احتمال دارد فیوز یا مدار شکن برق را قطع بکند)
1- از یک اهم متر برای بررسی مقدار مقاومت اهمی استفاده کنید. با یک مولتی متر تنظیمات و پروبها را بر روی اندازه گیری مقاومت اهمی تنظیم کنید. پروبها را در سوکت مناسب قرار دهید.معمولا سوکتهای COM و اهم هستند. (در صورت نیاز راهنمای استفاده از مولتی متر را مطالعه کنید). بالاترین رنج مقیاس را انتخاب کنید(R X 1000یا مشابه آن) اهم را با اتصال پروبهای اندازه گیری به یکدیگر صفر کنید،(جهت تنظیم). اگر ممکن است سوزن عقربه را در نقطه صفر تنظیم کنید (برای اهم مترهای آنالوگ). مکان اتصال زمین فریم را پیدا کنید. (معمولا سبز رنگ و نشان زمین دارد) و یا هر قسمت فلزی از فریم (اگر نیاز به اتصال خوب با فلز فریم می باشد قسمتی از رنگ سطح فریم را بخراشید). یکی از پروبهای آزمون را بر روی آن نقطه فشرده و پروب دیگر را به هر کدام از سر سیمهای خروجی از موتور تک فاز وصل کنید، به طور ایده آل، مولتی متر بایستی به طور آشکار بالاترین مقاومت خود را نشان دهد. مطمئن شوید که بدن شما قسمتهای فلزی موتور تک فاز تحت آزمون را لمس نکرده باشد. (مقاومت بدن ازمون را به خطا خواهد انداخت)
- پس از انجام آزمون، دستگاه اهم متر باید همیشه مقدار مقاومتی در محدوده مگا اهم نشان دهد. بعضی اوقات، مقدار مقاومت به مقدار چند صد هزار اهم نیز می رسد. ممکن است قابل قبول باشد اما هر چقدر این مقاومت بیشتر باشد بهتر است. مقاومت زیر 500 کیلو اهم مردود است.
- بسیاری از مولتی مترهای دیجیتال امکان تنظیم نقطه صفر ندارند و مرحله تنظیم کردن نقطه صفر در این مولتی مترها بی معنا است.
1- بررسی کنید که سیم پیچ ها مدار باز نبوده و یا نسوخته باشند. بسیاری از موتورهای تک فاز و سه فازی که مستقیما با ولتاژ خط راه اندازی می شوند (مورد استفاده در کاربردهای خانگی و کاربری های صنعتی به ترتیب) به سادگی می توانند با استفاده از اهم متر در رنج پایین اندازه گیری اهم متر (R x 1) چک و بررسی شوند. مجددا نقطه صفر اهم متر را تنظیم کنید، و مقاومت بین سر سیمهای مختلف موتور تک فاز را اندازه گیری کنید. در این حالت، از دیاگرام اتصالات سیم بندی موجود در موتور تک فاز کمک بگیرید تا مطمئن شوید که به درستی سر و ته هر سیم پیچ را اندازه گیری می کنید.
ظاهر سوخته سیم پیچ یک الکتروموتور
- به استثنای مقاومتهای خیلی کم و نزدیک به صفر، مقاومت کم چند اهمی معمولا تک رقمی مورد انتظار ما از یک سیم پیچی سالم است. مظمئن شوید که پروبها درست متصل شده و به بدنه وصل نشده باشند. در این حالت مقدار قرائت اهم متر درست نخواهد بود. مقادیر بیشتر از این اعداد بیانگراحتمال وجود مشکل است و مقادیر مقاومت اهمی خیلی بالا نشان دهنده این است که سیم پیچی آسیب دیده و مدار باز شده است. یک موتور تک فاز با مقاومت زیاد کار نخواهد کرد.
قسمت چهارم: عیب یابی بقیه عوامل بالقوه خرابی
1- خازن استارت و دائم کار که برای راه اندازی و کارکرد دائم در برخی از موتورهای تک فاز مورد استفاده هستند را در صورت موجود بودن بر روی موتور بررسی کنید. بیشتر خازنها برای حفاظت در مقابل آسیب دیدگی توسط یک پوشش فلزی یا پلاستیکی بر روی قسمت خارجی موتور تک فاز محافظت شده اند. محفظه نگهدارنده خازن برای دسترسی به خازن جهت بازدید و تست آن بایستی برداشته یا باز شود. یک بازرسی چشمی ممکن است نشت کردن روغن را از پوسته خازن نشان دهد، تورم و بادکردگی پوسته خازن، یا هر گونه سوراخ در پوسته،بوی سوختگی یا دود زدگی – همه عوامل یالقوه خرابی هستند.
- بررسی کردن خازن از نظر الکتریکی می تواند توسط یک اهم متر انجام شود. پروبهای تست را بر روی ترمینالهای خازن وصل کنید، مقاومت باید از مقداری کوچک شروع شود و رفته رفته با تحویل ولتاژ کوچک که باطری اهم متر دارد به تدریج خازن شارژ می گردد. اگر مقدار مقاومت اتصال کوتاه باشد یا افزایش نیابد، احتمالا خازن دچار مشکل شده است و احتمالا نیاز به تعویض دارد. قبل از تلاش برای تست مجدد خازن بایستی اجازه یابد به مدت 10 دقیقه یا بیشتر دشارژ گردد.
در این قسمت پیشنهاد می نماییم جهت کسب اطلاعات بیشتر به " تعویض خازن راه انداز و دائمی الکتروموتور القایی تکفاز " و " نحوه تست کردن خازنهای الکتروموتور تکفاز " و " دلایل استفاده از مقاومت در خازن راه انداز موتور " مراجعه نمایید.
1- محفظه درپوش عقب موتور تک فاز و کلید گریز از مرکز را چک کنید. برخی از موتورها دارای کلید گریز ار مرکز هستند که برای سوئیچ کردن خازنها و سیم پیچی استارت استفاده می شوند. که در یک سرعت خاصی وارد مدار شده یا از مدار خارج می شوند. کنتاکتهای سوئیچها را چک کنید که خال نزده و ذوب نشده باشند یا با آلودگی ها و گریس که از اتصال خوب جلوگیری می کنند آلوده نشده باشند. از یک پیچ گشتی استفاده کنید تا مطمئن شوید مکانیزم سوئیچ و همه فنرها می توانند آزادانه حرکت کنند.
1- کاسه باد و فن را چک کنید. یک موتور نوع TEFC طبق استاندارد NEMA یک موتور کاملا پوشیده خنک شونده با فن است. پره های فن در پشت یک حفاظ فلزی در انتهای موتور قرار گرفته اند. مطمئن شوید که حفظ فلزی (کاسه باد) به طور ایمن به بدنه موتور متصل شده باشد و با آلودگی ها و خاک و شن پر نشده باشد. سوراخهای موجود در کاسه باد فلزی انتهای موتور نیاز است کاملا باز و هوا به راحتی از طریق آنها جریان یابد. در غیر اینصورت، موتور تک فاز بیش از اندازه داغ شده و در نهایت خواهد سوخت.
1- موتور تک فاز مناسب و درست را با توجه به شرایطی که در آن کار خواهد کرد انتخاب کنید. مراقب باشید موتورهایی که دارای درجه حفاظت بالا مثل IP55 هستند می توانند در معرض پاشش مستقیم آب یا رطوبت قرار گیرند، و موتورهای که کاملا باز هستند IP00 نمی توانند در معرضهیچ نوع آب و رطوبتی قرار گیرند.
در هنگام نصب الکتروموتور به عدد IP درج شده در پلاک آن دقت کنید. برای اطلاعات بیشتر در این مورد به مقاله درجه حفاظت موتورهای الکتریکی مراجعه کنید.
البته در این مقاله در مورد نحوه تست موتور تکفاز صحبت شد اما جهت انجام تعمیرات در مورد این موتورها پیشنهاد می کنم از مقاله " تعمیر موتور تکفاز " دیدن فرمایید.
برای مشاهده خدمات موسسه موتور درایو در زمینه اجرای پروژه اتوماسیون صنعتی بر روی بنر زیر کلیک کنید.
مرجع:
Wiki How to Check an Electric Motor
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پیشنهاد موتور درایو برای کسب اطلاعات مناسب درباره تست و تعمیر الکتروموتور الکتروموتور مطالعه مقالات زیر می باشد:
1- سیزده دلیل اصلی خرابی موتورها
2- چگونه مقاومت عایقی موتور را اندازه گیری کنیم
3- نحوه تست کردن خازنهای الکتروموتور تکفاز
4- تعویض خازن راه انداز و دائمی الکتروموتور القایی تکفاز
5- دلایل افزایش تلفات در موتورهای بازپیچی
6- تست سیم پیچ موتور سه فاز با اهم متر
7- قواعد تعمیر و نگهداری الکتروموتورها
8- روغن یا گریس در روانکاری الکتروموتورها - قسمت اول
9- روغن یا گریس در روانکاری الکتروموتورها - قسمت دوم
11- تعمیر موتور تکفاز - قسمت اول
12- تعمیر موتور تکفاز - قسمت دوم
13- تعمیر موتور تکفاز - قسمت سوم
14- چگونه درجه حرارت سیم پیچ موتور سه فاز را ارزیابی کنیم
15- توصیه هایی برای خنک کاری در موتورهای داغ
16- تشخیص جریانهای گذرنده از یاتاقان موتورها
17- دستورالعمل هایی برای تعمیر و نگهداری الکتروموتور
18- توصیه هایی برای جلوگیری از سوختن الکتروموتور
19- علل رایج خرابی سیم پیچی استاتور
20- نکات تعمیر موتور روتور سیم پیچی شده
21- علل خرابی یاتاقان (Bearing) و اقدام متقابل
22- عوامل مهم در خرابی عایق الکتروموتور
23- عیب یابی رایج ترین اشکالات سیم پیچی موتورهای الکتریکی سه فاز
24- خرابی الکتروموتور به دلیل کار با درایو + راهکارها
26- روش های تست روتور قفس سنجابی - بخش اول
سجاد محمدی
1403/01/14سلام مهندس خسته نباشید.یه موتور لباسشویی قدیمی دارم. میخوام واسه کار دیگه استفاده کنم.نمیدونم نول کدومه فاز کدومه.سیما رنگاش یکیه. سه تا سیمه.یکیش مستقیم از دینام در اومده.دوتای دیگهاز دینام دراومده و از خازن هم دوتا در اومده بهشون وصل شده. ممنون از وقتتون
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)
سلام سجاد عزیز
یکی که از موتور بیرون آمده است. اون دو تای دیگر که از موتور بیرون آمده است همان هایی هستند که به خازن وصل شده اند؟ لطفا نزدیک ظهر با بنده تماس بگیرید که اطلاعات بیشتری از شما بگیرم. تا بتوانم رهنمایی کنم.