موتورهای القایی قفس سنجابی به دلیل ذات ستبر و مناسب خود به طور فزآینده ای در صنایع مختلف در حال استفاده هستند. عدم نیاز به تعمیر و نگهداری قابل توجه و قیمت مناسب آنها روز به روز بر محبوبیت و گستردگی استفاده از آنها افزوده است. بدلیل پدیده ناشی از القای مغناطیسی موتور القایی یک مدار مغناطیسی تک تحریک است (به روتور ولتاژی اعمال نمی گردد). در این قسمت قصد داریم طراحی الکتروموتور القایی را به صورت عملی دنبال کنیم.
ملاحظات مهم و ارزیابی های لازم
باید توجه داشت که جهت استاندارد بودن الکتروموتور مورد نظر بایستی مطابق استاندارد IEC یا NEMA و مطابق اندازه های درج شده در آنها طراحی و ساخته شود. مثلا الکتروموتور 1.5 کیلووات چهار قطب سه فاز است، بایستی بر روی فریم سایز نرم 80 طراحی شود. در حالت کلی ابعاد الکتروموتور به موارد زیر بستگی دارد.
- نوع خنک کار
-
نوع محفظه
-
مدار الکتریکی با چه چگالی جریانی کار می کند؟
-
مدار مغناطیسی با چه شاری مواجه است؟
-
گشتاور در یک سرعت خاص
- چرخه کاردهی به بار
- فرکانس شروع و توقف
به روابط زیر دقت کنید. این روابط تقریب مناسبی از ابعاد مورد نیاز الکتروموتور به ما می دهد.
همچنین می توان گفت D2Ln = (حجم) x (سرعت) = S/(11Kw Bg*ac)
عدد S را می توانید از توان خروجی شفت (kW یا Hp) و راندمان و ضریب توان بدست بیاورید.
Bg = چگالی شار یا بارگزاری مغناطیسی تعیین شده
ac = چگالی جریان یا بارگزاری الکتریکی تعیین شده
-
انتخاب Bg به صورت تجربی (با توجه به محدودیت تلفات در دندانه های و جریان مغناطیس کننده) تعیین می کند که چقدر مواد هسته مغناطیسی استفاده می شود.Bg بالا به معنای مواد مغناطیسی کمتر، اما تلفات مغناطیسی بیشتر است. فرکانس و نحوه خنک کاری نیز بر انتخاب مقدار Bg تاثیر گذار هستند.
-
انتخاب مقدار بارگذاری الکتریکی تخصیص یافته ac (آمپر عبوری از هر متر از محیط فاصله هوایی) از طریق جدول بدست آمده انجام می شود. با این عدد تعیین می کند که چه مقدار مواد الکتریکی (سیم مسی) استفاده می شود. ضریب ac بالا به معنای مواد الکتریکی کمتر اما تلفات الکتریکی بیشتر است. انتخاب مقدار سیم مسی مصرفی بر خنک کاری موتور نیز تاثیر داشته و ممکن است انتخاب چگالی جریان زیاد، بدلیل داغ شدن بیش از اندازه موتور باعث عدم کارکرد مناسب آن شود.
- مقدار سبک و سنگین کردن این ضرایب به اهداف طراحی بستگی دارد. حجم و وزن کم، تلفات زیاد و راندمان کم، در مقایسه با حجم و وزن زیاد، تلفات کم و راندمان بالا.
-
مقادیر Bg و ac به چرخه کار و دمای محیط نیز بستگی دارند.
شکل شماره 1: جدول مقادیر Bg و ac بر اساس منبع شماره [3]
راندمان و ضریب توان
راندمان و ضریب قدرت (بر اساس تجربه) را به منظور تبدیل توان خروجی (شفت) به توان ورودی در نظر بگیرید، سپس حجم روتور را محاسبه کنید 2(قطر روتور D)*(طول روتور L).
جدول 2: مقادیر ضریب توان و راندمان برای یک موتور 60 هرتز NEMA کلاس B از مرجع [2]
نسبت ابعاد
نسبتD/L شکل قطب، مربع یا مستطیل بودن آن را تعیین می کند. شکل را از جداول (و از روی تجربه) انتخاب کنید و D و L را محاسبه کنید.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
موتور درایو عرضه کننده الکتروموتور در برندهای مختلف می باشد. جهت مشاهده مشخصات و لیست قیمت محصولات روی لینک های زیر کلیک کنید و برای دریافت مشاوره و ارتباط با کارشناسان ما با شماره تلفن 40331927 و 40331967 تماس بگیرید.
1- لیست قیمت الکتروموتور موتوژن
2- لیست قیمت الکتروموتور الکتروژن
3- لیست قیمت الکتروموتور زیمنس
4- لیست قیمت الکتروموتور گاماک (GAMAK)
5- لیست قیمت الکتروموتور ایلماز (ELK-YILMAZ)
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
طول فاصله هوایی
طول فاصله هوایی از فرمول تجربی به چندین عامل بستگی دارد.
-
عوامل الکترومغناطیسی: جریان مغناطیسی، تلفات نوسانات
-
عوامل مکانیکی: تلرانسهای مکانیکی، یاتاقانها، انحنای شفت، عدم تعادل مغناطیسی
در این مورد در کتابها و مراجع مختلف روابط متفاوتی معرفی شده اند که عمدتا تجربی می باشند برخی از این روابط در ادامه آورده شده است.
محاسبه تعداد استاتور در هر فاز وابسته به B و L و D قبلی، ولتاژ تغذیه (عددی) و شکل چگالی شکل شار مفروض (αi) می باشد.
در روابط زیر
Bg شار در هر قطب
KE ضریب یا فاکتور Back EMF
Tph تعداد دور در هر فاز
Kf ضریب یا فاکتور فرم نوعا برابر 1 فرض می شود.
Kw1 ضریب یا فاکتور سیم پیچی برای مولفه اصلی نوعا 0.955
f فرکانس مولفه اصلی
چگونه تعداد شیارهای استاتور را انتخاب کنیم
تعداد شیارها و طرح مناسب برای سیم پیچی سه فاز را (با استفاده از تجربه) انتخاب کنید. تعداد شیار بیشتر و کمتر دارای مزایایی می باشد که در ادامه مورد بحث قرار می گیرد.
-
شیارهای کمتر: 1) کم هزینه 2) فضای بدون استفاده کمتر بدلیل نیاز به عایق در شیار و دهانه شیارها
-
شیارهای بیشتر: 1) نشت القایی کمتر و گشتاور شکست بزرگتر 2) کوچک بودن مقدار mmf هامونیکها 3) خنک سازی بهتر
نوعا نسبت عرض شیار به طول پان بین 1 تا 4 است.
هندسه شیار استاتور
در موتورهای کوچک: با قطر کم مخروطی بودن دندانه ها و شیارها قابل توجه است و شیارها (دندانه های موازی) مخروطی شکل استفاده می شوند. این امر بیشترین فضای ممکن شیار را برای چگالی شار داده شده فراهم می کند. از آنجایی که سیم های گرد کوچک برای سیم پیچی کردن راحت تر هستند و شکل مخروطی شیار ها مشکلی برای آنها ایجاد نمی کند، از آنها استفاده می شود.
در موتور های بزرگتر: با قطر بیشتر دندانه های مخروطی کمتر هستند و اغلب از هادی های نواری استفاده می شوند که نیازمند شیار های جانبی موازی به جای دندانه های مخروطی هستند.
انتخاب اندازه شیار استاتور
چگالی جریان استاتور را انتخاب کنید ( به صورت تجربی اما این مقدار به دمای محیط، شرایط خنک کردن، و چرخه کار بستگی دارد)، و پس از آن، اندازه هادی استاتور را پیدا کنید. اندازه چگالی جریان برای موتورهای کوچک و تکفاز بین 6 تا 8 آمپر و برای موتورهای بزرگ کوچکتر انتخاب می شود با زیاد شدن تعداد قطبها معمولا چگالی جریان را کمتر در نظر می گیرند.
7. سپس مقدار اولیه انتخاب شده برای ac را بررسی کنید تقریبا درست است. اگر نه، به مرحله انتخاب ضریب ac بازگردید، یک مقدار متفاوت برای ac انتخاب و مراحل 2 تا 5 را تکرار کنید.
8. اندازه دندانه استاتور را با توجه به استحکام مکانیکی بدون اینکه چگالی شار خیلی بالا برود انتخاب کنید.
9. ضریب پر شدگی معقول و ممکن را با توجه به تجربه برای شیارهای استاتور انتخاب کنید و با توجه به مقدار سیمها قطر بیرونی شیارها را محاسبه کنید.
انتخاب چگالی شار
10- مقادیر مناسب چگالی شار را در یوغ بیرونی استاتور انتخاب و قطر خارجی استاتور را محاسبه کنید.
مقاومت سیم پیچهای استاتور را محاسبه کنید.
11. مقاومت سیم پیچ استاتور را محاسبه کنید
مقاومت سیم پیچ ها را با جمع جبری بازوها و طول سرکلافهای الکتروموتور محاسبه کنید.
تعداد شیارهای روتور را انتخاب کنید.
تعداد شیارهای روتور را با توجه به تعداد شیارهای استاتور و تعداد قطبهای موتور به گونه ای انتخاب کنید که از ایجاد گشتاور cogging جلوگیری شود. (این کار به صورت تجربی و با توجه به هارمونیکهای فضایی انجام می شود.)
با توجه به روابط زیر از این ترکیبهای شیار اجتناب کنید (Ref.[2] Lipo)
و ترکیب شیارهای توصیه شده مطابق جدول زیر است.(Ref.[2] Lipo)
میله های روتور
14. چگالی جریان را در میله های روتور و حلقه های انتهایی انتخاب کنید (به دمای محیط، شرایط خنک کننده و چرخه کار بستگی دارد)، و با توجه به میله های روتور و جریان های حلقه انتهایی، مساحت سطح مقطع را حساب کنید.(Ref.[4] Fu)
15. هندسه میله روتور (نسبت عرض به عمق) حال بستگی به مشخصه سرعت- گشتاور و گشتاور راه اندازی دارد. و با استفاده از آزمون و خطا و تجربه بدست می آید.
اثر پوستی
مقاومت میله های روتور و حلقه انتهایی، و از روی آن تلفات هادی را محاسبه کنید. (با استفاده ریاضی و تقریب، ضرایب اثر پوستی)
اثر پوستی باعث توزیع غیر یکنواخت جریان در هادی می شود. چگالی جریان در نوار روتور بالاتر از فاصله هوایی است.
در طرح های مرسوم ماشین های القایی با تغذیه خط 60Hz اثر پوستی با ضریب اصلاح KR و KX برای مقاومت میله های روتور و اندوکتانس نشتی شیارها نشان داده می شود.(Ref.[1] Boldea)
KR و KX به شکل و اندازه شیار روتور، جنس هادی و فرکانس جریان روتور بستگی دارد. معمولا KR در محدوده 1 تا 5 و KX درمحدوده 0.2 تا 1 قرار دارند.(Ref.[1] Boldea)
هنگام ارزیابی گشتاور راه اندازی یا گشتاور شکست در موتورهای که مستقیما با ولتاژ خط راه اندازی می شوند (DOL)، اثر پوستی ممکن است نادیده گرفته شود. هرچه قدرت موتور بیشتر باشد این پدیده هم شدیدتر است.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پیشنهاد موتور درایو برای کسب اطلاعات مناسب درباره موتورهای القایی مطالعه مقالات زیر می باشد:
3- طراحی و ساخت موتور القایی 270 کیلووات ده قطب
4- تفاوت موتور قفس سنجابی و موتور اسلیپ رینگ (Slip Ring)
5- موتور اسلیپ رینگ چگونه کار می کند؟
7- محاسبه زمان راه اندازی الکتروموتور
8- چگونه یک موتور الکتریکی ساده بسازیم
9- گرم شدن بیش از حد الکتروموتور بدلیل استارتهای متوالی
10- موتور القایی چگونه کار می کند؟
11- الکتروموتور چیست
12- طراحی موتور القایی - قسمت اول
13- طراحی موتور القایی - قسمت دوم
14- دلایل استفاده از مقاومت در خازن راه انداز موتور
15- روشهای ترمز موتورهای القایی
16- خواندن پلاک موتور القایی در استاندارد IEC
17- نحوه خواندن پلاک موتورهای القایی
18- انتخاب الکتروموتور القایی در صنعت – قسمت اول
19- انتخاب الکتروموتور القایی برای کاربردهای صنعتی – قسمت دوم
امید
1402/08/27سلام جناب مهندس خسته نباشید 1_ آیا طول شیار استاتور همان ارتفاع استاتور است و طول شیار استاتور موتور کولر آبی یک چهارم و سه چهارم چند سانتیمتر است؟ 2_ منظور از یوغ استاتور کدام قسمت استاتور می باشد؟ با سپاس
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)
سلام امید عزیز
طول شیار استاتور همان ارتفاع استاتور است. در موتور کولر الکتروژن یک چهارم طول هسته 30 سانتیمتر و سه چهارم 65 سانتیمتر می باشد. منظور از یوغ هم فاهصله انتهای شیارها تا لبه بیرونی استاتور می باشد.