تعمیر موتور DC - قسمت اول

بدلیل وجود کموتاتور در موتورهای DC این موتورها به تعمیر و نگهداری بیشتری نیاز دارند. که در این مقاله به طور کامل این مسایل مطابق با استانداردهای موجود بررسی و تشریح شده است.

تعمیر موتور DC - قسمت اول

تعمیر موتور DC

قبل از اینکه این مطلب را شروع کنیم لازم است ابتدا در مورد نحوه تست موتور های DC اطلاعاتی داشته باشیم، لذا شما را به مراجعه به لینک " چگونه یک موتور DC را تست کنیم " راهنمایی می نماییم. 

در تعمیر الکتروموتور DC مهمترین جزء که باعث ایجاد خرابی و نیاز به تعمیر و نگهداری در موتور DC می شود اجزای دوار موتور DC شامل سیم پیچی آرمیچر، کموتاتور، جاروبک و مکانیزمهای فنر و نگهدارنده جاروبک و یاتاقانهای آن می باشد. در این مقاله موضوع تعمیر و نگهداری بخشهای دوار یک موتور DC مورد توجه قرار گرفته است سیم پیچی آرمیچر و میدان قطبهای اصلی، کمکی و جبرانگر در مقاله دیگری بررسی و منتشر خواهد گردید.

مشاوره و طراحی الکتروموتور و درایو

ساختمان کموتاتور موتور DC

کموتاتور مهترین جزئ آرمیچر یک موتور DC است که در ژنراتورها وظیفه یکسو کردن ولتاژ و در موتورها نقش یکسو سازی گشتاور خروجی را دارد. همان طور که در شکل بالا مشاهده می کنید. کموتاتور موتور DC از تعداد تیغه مسی که به صورت اتصال دم چلچله در مرکز به هم متصل شده اند و با عایق میکا از هم عایق شده اند تشکیل شده است. در مرکز آن یک لوله یا بوش فولادی قرار داد که بر روی شفت موتور نصب می شود. در برخی از موتورهای بزرگ کموتاتور را چند تکه می سازند. چرا؟

 کموتاتور چند جزیی

حال در این قسمت جهت آشنایی با این مبحث شما را ارجاع می دهیم به مقالات " ساختمان و عملکرد موتور های DC - قسمت اول " و " ساختمان و عملکرد موتور های DC - قسمت دوم " و " ساختمان و عملکرد موتور های DC - قسمت سوم "

پلاک نامی الکتروموتور

پلاک الکتروموتور در فرآیند تعمیر موضوع و مساله بسیار مهمی است.اطلاعات بدست آمده از پلاک الکتروموتور در کارت انجام کار وارد می شود که در ادامه این فرم آورده شده است.اطلاعات وارد شده در محل نگهداری اطلاعات حفظ می گردد تا در صورت نیازهای احتمالی در آینده مورد استفاده قرار گیرد.مدل و شماره سریال در هنگامی که قصد دارید قطعات یدکی سفارش بدهید بسیار مهم هستند

در این زمینه میتوان از لینک های " نحوه خواندن پلاک موتور های القایی " و " خواندن پلاک موتور القایی در استاندارد IEC "

 

کارت یا فرم انجام کار

برای شروع تعمیر و پیگیری فرآیند تعمیر موتورهای الکتریکی یک فرم انجام کار ایجاد کنید و اطلاعات لازم شامل پلاک الکتروموتور، وضعیت اولیه الکتروموتور، شرکت سازنده، مالک و شرکت پیمانکار، اطلاعات مربوط به ابعاد و اندازه ها، وضعیت اجزای دوار مکانیکی و محل قرار گیری عکسهای الکتروموتور در هنگام ورود و هر اطلاعاتی که به تجربه مفید و ارزشمند می دانید در آن درج شده باشد این کارت کمک می کند که جمع آوری اطلاعات لازم با دقت انجام شود و خطاهای حین کار کاهش یابد. یک نمونه کارت انجام کار در ادامه آورده شده است.

 چک کردن خار سر شفت خروجی

تمامی شفتهای خروجی (اگر شفت می تواند بچرخد) باید بررسی شود خطای مجاز آنها طبق استاندارد EASA AR 100 باید در محدوده مجاز شفتهای گردان قرار داشه باشد.

 Shafts .1875 to 1.625 = .002 TIR Max

 Shafts 1.625 to 6.500 = .003 TIR Max

جای خار بایستی با استفاده از کولیس چک شود و یک خار سر شفت استفاده نشده بر روی آن مورد ارزیابی قرار گیرد.

 Width of keyseat .188 to .750 (+.002/-.000)

Width of keyseat .750 to 1.500 (+.003/-.000)

 اندازه ها در روابط فوق بر حسب اینچ است.

 چک کردن خار سر شفت خروجی

لوله های تزریق گریس جدا شود

  • بر روی موتورهایی که متعلقات لوله ارسال گریس را دارند این متعلقات جداسازی می گردد.

  • مطمئن شوید که سوراخهای گریس در محل قرارگیری یاتاقان به درستی تمیز شوند.

  • تمام گریس موجود برداشته شده و با گریس تمیز جدید جایگزین گردد.

جدا کردن لوله های تزریق گریس

جاروبک (زغالها) را باز کنید.

جاروبک یا همان زغالها را با احتیاط باز کنید مراقب باشید به مکانیزم جاروبک نگهدار و فنر آن آسیب وارد نشود. مشخصات جاروبکها و تعداد، وضعیت و ابعاد آنها ار در فرم انجام کار یادداشت کنید.

 باز کردن جاروبک یا زغالها

فنرهای جاروبکها را بازرسی و آزمایش کنید

جاروبکها(زغالها) را از نظر خوردگی غیر طبیعی، زوایای عرض و طول و سوختگی محل اتصال بررسی کنید فشار فنر جاروبک قبل از جداسازی آن اندازه گیری شود، فشار فنر جاروبک باید برای اغلب موتورها بین 4-6 PSI باشد. فنر جاروبکها از نظر کشیدگی، پیچش فنر و علائم هر گونه آسیب دیدگی بررسی می شود.

بازرسی و آزمایش فنر جاروبکها

محفظه بلبرینگها و پیچها اتصال را باز کنید.

باز کردن محفظه بلبرینگها و پیچ های اتصال

درپوش ها را با احتیاط کامل باز کنید.

قبل از باز کردن درپوش ها فریم و درپوش را در محل قرار گیری روبروی هم علامت گذاری کنید (با استفاده از سنبه) به گونه ای که مطمئن شوید در هنگام مونتاژ مجدد در پایان کار در موقعیت درست نصب می شوند.

باز کردن درپوش موتور

 آلودگی ها

 موتور به لحاظ وجود نشت مواد آلاینده بررسی شود.آلودگی هایی نظیر آشغال کاغذ همان گونه که در شکل می بینید می تواند باعث گرفتگی لوله ها و مجاری هوا و گرفتگی فیلترها یا ایجاد شرایط نامناسب گردد.

 پاک کردن آلودگی های محفظه موتور

 گریس یاتاقانها را بازدید کنید

پیش از اینکه گریس موجود در محفظه یاتاقان را حذف کنید مقدار و شرایط آن را بررسی کنید. گریس از نظر آلودگی های موجود در آن و علائم تخلیه الکتریکی بررسی و در برگه گزارش کار ثبت می گردد.گریس موجود در خود بلبرینگها نیز مورد ارزیابی قرار می گیرد. این بررسی می تواند از این جهت مفید باشد که اگر در موتور شرایطی موجود باشد که بازدارنده است در طی فرآیند تعمیر چاره ای برای رفع مشکل اندیشیده شود.

 ارزیابی بلبرینگ

 بلبرینگها از جنبه های زیر ارزیابی می شوند:

  • مقدار و شرایط گریس موجود در آنها

  • خرابی های قابل مشاهده کنس بلبرینگ

  • وجود علائم خوردگی و شیار خوردن ناشی از وجود ولتاژ تخلیه الکتریکی

ارزیابی بلبرینگ

بیرون کشیدن بلبرینگ

  • بلبرینگها را با استفاده از یک بلبرینگ کش بیرون بیاورید.

  • از نگهدارنده شفت در مرکز به منظور در مرکز نگهداشتن شفت در حین خارج کردن بلبرینگها استفاده کنید

بیرون کشیدن بلبرینگ

 بلبرینگ و اجزای پشت کموتاتور را خارج کنید

 پیش از خارج کردن بلبرینگ شاید نیاز باشد که به منظور جلوگیری از صدمه به شفتهای تکو/انکودر آنها جدا شوند.

زمین کننده شفت

تجهیزات زمین کننده شفت در هنگامی که می دانیم جریان دوار در موتور وجود دارد و از شفت عبور می کند استفاده می شود.

-  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -

موتور درایو عرضه کننده الکتروموتور در برندهای مختلف می باشد. جهت مشاهده مشخصات و لیست قیمت محصولات روی لینک های زیر کلیک کنید و برای دریافت مشاوره و ارتباط با کارشناسان ما با شماره تلفن 40331927 و 40331967 تماس بگیرید.

1- لیست قیمت الکتروموتور موتوژن

2- لیست قیمت الکتروموتور الکتروژن

3- لیست قیمت الکتروموتور زیمنس

4- لیست قیمت الکتروموتور گاماک (GAMAK)

5- لیست قیمت الکتروموتور ایلماز (ELK-YILMAZ)

-  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -

رینگ زمین کننده شفت

 

بلبرینگ سرامیکی

بلبرینگ سرامیکی به منظور حفاظت در مقابل جریان گذرنده از شفت استفاده می شود. بهترین ترکیب برای یک موتور عایق کاری بلبرینگ انتهای آن (به طرق مختلف) و یک تجهیز زمین کننده شفت بر روی انتهای دیگر است.

بلبرینگ

 

قبل از انجام اندازه گیری ها مطابق استاندارد ابزار را کالیبره کنید.

کالیبره کردن ابزار اندازه گیری

 

سر شفت و نشیمنگاه بلبرینگ اندازه گیری شود.

  • در حین دمونتاژ کردن الکتروموتور سر شفت و نشیمنگاه بلبرینگ اندازه گیری شده و اندازه های آن در فرم گزارش ثبت شود.

  • از جداول استاندارد مرتبط به منظور پی بردن به تلرانس مورد نیاز بلبرینگ استفاده کنید.

  • در صورتی که محور سر شفت و نشیمنگاه بلبرینگ افت پیدا کرده و زیر سایز باشد می توان متال اسپری کرد و پس از ماشین کاری مجددا در سایز قابل قبول قرار داد.

اندازه گیری نشیمنگاه بلبرینگ

قطر سر شفت که به بار متصل می شود را با استفاده از میکرومتر چک کنید تا مطمئن شوید قطر آن در تلرانس مرجع EASA در بخش جدول تلرانس قطر شفت خروجی در AR100 است. در صورتیکه محور انتهای شفت فرسوده شده و خارج از تلرانس قرار گرفته است شفت می تواند جوشکاری و مجددا ماشینکاری شود.

تلرانسها مطابق اعداد زیر است.

  • قطر شفت 0.1875 تا 1.5 تلرانس 0.0+/0.0005-
  • قطر شفت 1.50 تا 6.50 تلرانس 0.0+/0.001-

خار سر شفت با استفاده از استانداردهای مرتبط چک شود. خار باید درست و بی عیب و انداز ه های آن مطابق با تلرانسهای موجود در استاندارد باشد.

محل قرار گیری نگهدارنده ذغال علامت گذاری شود و جهت تمیز کاری جدا گردد.

  • نگهدارنده ذغال از یک محل مرجع بر روی محفظه علامت گذاری شده و سپس جدا شود.

  • در صورتیکه که آسیب دیده است و نیاز به تعمیر یا تعویض دارد در گزارش ذکر شود.

باز کردن جاروبک نگهدار

  پیش از اندازه گیری قطر داخلی هوزینگ بلبرینگ، گریس اضافه پاک شود

 پاک کردن گریس هوزینگ بلبرینگ

هوزینگ با استفاده از میکرومتر داخل سنج چک شود.

  • قطر داخلی هوزینگ را با استفاده از میکرومتر اندازه گیری کنید

  • قطر داخلی هوزینگ را در برگه انجام کار یادداشت کنید.

  • جداول استاندارد EASA مقدار تلرانس چفت بودن را مشخص می کنند. بررسی کنید که قطر داخلی هوزینگ بلبرینگ در محدوده تلرانس پذیرش باشد.

  • در صورتیکه قطر سوراخ داخلی هوزینگ بیشتر از تلرانس باشد با روشهای مختلف ماشینکاری و فلزکاری می توان آن را در محدوده مجاز قرار داد.

 چک کردن هوزینگ با میکرومتر داخل سنج

آزمون مقاومت عایقی را بر روی تمامی اجزای سیم پیچی شده انجام دهید.

  • در حالیکه موتور باز شده است از یک مگر برای تست عایقی استفاده می کنیم.

  • مقدار قرائت شده توسط مگر در برگ گزارش کار ثبت می شود.

  • وجود اجزای مکمل نظیر ترموستاتها، گرم کنها و بقیه تجهیزات حرارتی در حین دمونتاژ کردن بررسی شده و در گزارش کار قید می شود.

تست مقاومت عایقی

تست افت ولتاژ AC

  • افت ولتاژ سیم پیچ میدان شنت با اعمال ولتاژ AC 120 ولتی در پایانه های آن انجام می شود.

  • ولتاژ بر روی هر بوبین اندازه گیری می شود و باید در محدوده تلرانس 5% ± مقدار متوسط محاسبه شده باشد.

  • ولتاژهای اندازه گیری شده را برای هر بوبین جمع کنید مجموع آنها باید مساوی با ولتاژ ورودی باشد.

تست افت ولتاژ متناوب

تست قطبهای کمکی

قطبهای کمکی را با استفاده از تستر فرکانس بالا و همچنین تستر سرج ارزیابی کنید.

تست قطبهای کمکی

تست فرکانس بالا بین یک تیغه نسبت به تیغه مجاور: تست آرمیچر

  •  با استفاده از یک تستر فرکانس بالای آرمیچر تیغه به تیغه آرمیچر را از نظر مدار باز یا بسته بودن چک کنید.
  • فیلم و غشای رو سطح کموتاتور را نیز چک کنید.

  • یک فیلم به رنگ شکلات قهو های در زیر جاروبکها حالت ایده آل است.

تست آرمیچر

شستشوی قطعات

تمامی قطعات که می توانند شسته شوند توسط آب صابون شوینده ملایم شسته و تمیز شوند.

شستشوی قطعات

خشک کردن قطعات

اجزای مختلف در 105 درجه سانتیگراد قرار می گیرند تا کامل خشک شوند.

 خشک کردن قطعات موتور DC

 

 ادامه این مطلب را در پست جداگانه ای به نام " نعمیر موتور DC - قسمت دوم" ملاحظه بفرمایید.

 

برای مشاهده خدمات موسسه موتور درایو در زمینه تعمیر اینورتر ، درایو و سافت استارتر بر روی بنر زیر کلیک کنید.

 

 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

پیشنهاد موتور درایو برای یادگیری مباحث مربوط به موتورهای DC، BLDC و دیگر ماشین های خاص مطالعه مقالات زیر است.

1- انتخاب سروو موتور - قسمت اول

2- انتخاب سروو موتور - قسمت دوم

3- موتور پله ای

4- موتورهای خطی

5- تعمیر موتور DC - قسمت اول

6- تعمیر موتور DC - قسمت دوم

7- چگونه یک موتور DC را تست کنیم

8- کنترل دور موتور DC با روش وارد-لئونارد

9- ساختار و نحوه عملکرد فن کامپیوتر PC

10- چگونه یک موتور بدون جاروبک (BRUSHLESS) انتخاب کنیم

11- انواع فن کامپیوتر PC

12- چگونه از لرزش موتورهای پله ای جلوگیری کنیم ؟

13- ساختمان و عملکرد موتور DC بدون جاروبک (BLDC Motor)

14- ساختمان، نحوه عملکرد و کاربردهای موتورهای DC – قسمت اول

15- ساختمان، نحوه عملکرد و کاربردهای موتورهای DC – قسمت دوم

16- ساختمان، نحوه عملکرد و کاربردهای موتورهای DC – قسمت سوم  

نظرات کاربران

Responsive image
مجید
1400/12/18

با سلام مهندس جان، چوک درایو موتورهای دی سی بر چه اساسی انتخاب میشود.مثلا برای موتور400کیلوات. و بهتر است برای حفاظت فیلد موتور از چه روش و وسایلی استفاده کنم

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

سلام مجید جان
لطفا در صورت نیاز با بنده تماس بگیرید.

Responsive image
ابراهیمی
1400/01/20

عرض سلام ووقت بخیر جناب مهندس من یه موتور dc 225Kw دارم که تا الان دو دفعه شده جاذغالی ها به حدی داغ میشه که شکل وفرمش عوض میشه و سیم های ذغال از شدت داغی خشک وشکننده میشه خواستم راهنمایی بگیرم ببینم دلیلش چه میتونه باشه موتور مخصوص خط تولید لوله های پلی اتیلنه با تشکر

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

سلام جناب ابراهیمی

برای بررسی موضوع نیاز است که از نزدیک بررسی شود. اما احتمال لق بودن ذغال. جنس نامناسب ذغال و همچنین وجود ایراد در سیم پیچ و کلکتور می تواند از عوامل ایجاد این مشکل باشند.

Responsive image
رجبیون
1398/06/18

سلام من در یک شرکت کار میکنم که مشکل اصلی اینه که موتور بعد از مدتی یا ضعیف کار میکنند و یا موتور در حرکت برعکس گشتاور مناسب را ندارد (موتور ها در ابعاد موتور سشوار هستند ) در ضمن موتور ها اکثرا از برند معتبر micro motor یا janson هستند

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

سلام جناب آقای رجبیون

در صورتیکه موتور از نوع مغناطیس دائم باشد احتمال دارد بعد از مدتی ضعیف بشود. اما در موارد دیگر باید از نزدیک بررسی شود. تا سناریوهای مختلف را بررسی کنیم.

 

Responsive image
محمد
1398/04/25

سلام یه موتور dc دارم هنگام راه اندازی دل میزنه هر ثانیه دو بار روشن خاموش میشه علت چی میتونه باشه

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

سلام محمد جان

اول اینکه باید مطمئن بشوید موتور dc است و BLDC نیست. بعد ذغالهای موتور را چک کنید و بعد سراغ تست موتور بروید و با استفاده از روش ارائه شده در مقاله "چگونه یک موتور DC را تست کنیم". سعی کنید ایراد آن را بیابید.

Responsive image
محمد
1398/03/03

سلام مهندس جان -- در مقایسه دو عدد از موتورهای کوچک دوازده ولتی مشاهده کردم که، نحوه سیمپیچی روتور وبوبینها، در یک موتور ، از راست به چپ و درجهت عقربه ساعت و در موتور دیگر ازچپ به راست و خلاف جهت عقربه است. لطفا دلیل را بفرمایید ، ضمنا در مورد تعداد صفحات روتور و تعداد دور سیمپیچیها و حتی اندازه ضخامت سیمها و معادلاتی که بین تعداد صفحات روتور و تعداد دور سیمپیچ و ضخامت سیم(مخصوصا در موتورهای کوچک دی سی) برقرار است هم لطفا توضیح دهید-- ضمنا از وقت و زمانی که برای پاسخگویی سوالات قرارمیدهید کمال تشکر دارم

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

سلام محمد جان

این مواردی را که پرسیدید خیلی زیاد است و جای آن در اینجا و پاسخ به کامنت شما نیست. تقریبا طراحی سیم پیچی موتور DC را در مجموع خواسته اید. توصیه ای که من دارم این است که کتاب "محاسبه و طراحی موتورهای الکتریکی تکفاز، انیورسال و سیم پیچی آرمیچر" که توسط سیم لاکی فارس تهیه شده و در بازار موجود است را تهیه و مطالعه بفرمایید. در صورتیکه مفهومی برای شما گنگ بود و یا سوالی داشتید پاسخگو هستم.

Responsive image
محمد
1398/01/18

سلام موتور DCدارم که براثر بی احتیاطی پراز آبگردیده آیا موتور قابل تعمیر میباشد..ضمنا موتور به برق وصل نبوده...باتشکر

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

سلام محمد جان

احتمالا اصلا به تعمیر نیاز نباشد. آب موتور را خالی کنید و موتور را در حرارت 100 درجه سانتیگراد چند ساعت خشک کنید. چک کنید که نخاله و آشغال در کلکتور و لابلای ذغالهای آن نباشد. با مگر سیم پیچها را تست کنید و اتصال بدنه را با مگر بررسی کنید در صورت مساعد بودن شرایط، موتور را راه اندازی و بهره برداری کنید.

Responsive image
فاضلی
1397/06/14

سلام لطفا در مورد سیم پیچی ژنراتور موتورهای برق بنزینی هم مطلب بگذارید بخصوص در مورد سربندی این موتورها وAVR تنظیم ولتاژ. ممنون

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

سلام آقای فاضلی

در اولین فرصت این کار را خواهیم کرد.

Responsive image
ابی
1397/03/02

سلام. اطلاعات خوبی بود.تشکر از سایت خوبتون.

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

سلام ابی جان

خیلی ممنون از لطفی که به من دارید.

Responsive image
امیر امیری
1396/10/29

باسلام مهندس چند عدد موتورdc دارم که روی کلکتور آن خوردگی ناجور ونامنظمی ایجاد شده است وچند بار هم زغالهای متفاوتی تعویض کردم اما هیچ نتیجه ای نداه به نظر شما باید چکار کنیم

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

سلام امیر جان

در هنگامی که روی کلکتور پستی و بلندی و خوردگی ایجاد شده باشد بهترین راه استفاده از دستگاه تراش برای بار برداری از روی کلکتور است باید مراقب بود که به سیم پیچی آسیبی وارد نشود و پس از تراشکاری فضای بین تیغه های کلکتور باید از ذرات مس پاکسازی گردد.

 

نظر خود را ثبت نمایید

CAPTCHA code