ساختمان و عملکرد موتور DC بدون جاروبک (BLDC Motor)

در این مقاله موتور DC بدون جاروبک ، ساختمان، تئوری عملکرد و سنسور اثر هال و معایب و مزایای موتور BLDC بررسی و تشریح شده است.

ساختمان و عملکرد موتور DC بدون جاروبک (BLDC Motor)

ساختار موتورهای DC بدون جاروبک

موتورهای BLDC اصطلاحا ( Brushless DC motor ) نوعی از موتورهای سنکرون هستند(1). این موضوع به این معنی است که میدان مغناطیسی در روتور و استاتور با یک فرکانس ایجاد می­ شوند. انواع الکتروموتور DC بدون جاروبک دارای لغزش به آن مفهومی که در موتورهای القایی وجود دارد نمی­باشند.

موتورهای BLDC در انواع تکفاز، دو فاز و سه فاز وجود دارند. مطابق نوع آن، استاتور دارای همان تعداد سیم پیچ می­باشد. علاوه بر این موتورهای سه فاز بیشترین رواج و مصرف را در بین انواع دیگر دارند.که در اینجا به نوع سه فاز می­پردازیم. 

۱-۱ استاتور

استاتور موتور DC بدون جاروبکاز ورقه های فولادی به هم پرچ شده با سیم پیچی که در شیارهای آن قرار گرفته به صورت شکل شماره (۱) ساخته شده است. استاتور همانند استاتور یک موتور القایی است. اما سیم­پیچها به روشی متفاوت در استاتور توزیع شده­اند. بیشتر موتورهای BLDC دارای سه سیم پیچ در استاتور با اتصال ستاره هستند. هر کدام از این سیم پیچی­ها در محیط استاتور توزیع شده­ اند. و تعداد زوجی از قطبها را تشکیل داده ­اند.

استاتور یک موتور DC بدون جاروبک

شکل شماره (۱) : استاتور موتور BLDC

دو نوع مختلف از سیم­پیچی استاتور وجود دارد: موتورهای ذوزنقه­ ای و موتورهای سینوسی. این تفکیک بر اساس اتصالات داخلی پیچکهای یک سیم پیچ که انواع مختلفی از نیروی ضد محرکه ( EMF ) را ایجاد می کنند شکل گرفته است.

همان گونه که از نام آنها دریافت می­ شود موتور ذوزنقه­ ای نیروی ضد محرکه مغناطیسی را به فرم ذوزنقه ایجاد می­ کند. و در موتور سینوسی نیروی ضد محرکه مغناطیسی سینوسی است.همان طور که در شکلهای (۲) و (۳) نشان داده شده است . علاوه بر نیروی ضد محرکه مغناطیسی جریانهای فازها نیز بسته به نوع موتور ذوزنقه­ ای یا سینوسی می­ باشند. گشتاور ایجاد شده با موتور سینوسی هموارتر از موتور ذوزنقه­ای است. البته این موضوع با هزینه و قیمت بیشتر بدست می­ آید.با توجه به اینکه در موتور سینوسی به علت توزیع شده بودن سیم پیچها اتصالات بین پیچکهای آن بیشتر است از اینرو فضا و مقدارسیم مسی بیشتری مصرف می شود.

نیروی ضد محرکه سینوسی موتور BLDC

۲-۱ روتور

روتور از مغناطیس دائم ساخته شده است و از دو تا هشت قطب، متغیر است که این قطبها یک در میان قطبهای شمال و جنوب هستند.بر مبنای چگالی شار مورد نیاز در روتور، ماده مغناطیسی مناسب برای ساخت روتور استفاده می­ شود. مغناطیسهای فریت در گذشته برای ساخت مغناطیس دائم استفاده می­ شده است.با پیشرفت تکنولوژی، مغناطیسهای آلیاژی کمیاب مقبولیت یافته اند. مغناطیسهای فریت ارزانتر هستند اما اشکال آنها این است که در یک اندازه ثابت دارای چگالی شار کمتری هستند.در مقابل، مواد آلیاژی چگالی مغناطیس بالاتری دارند و این امکان را می دهند که برای ایجاد گشتاوری یکسان، روتور کوچکتر­ی ساخته شود. همچنین، این آلیاژهای مغناطیسی نسبت اندازه به وزن را بهبود داده و در مقایسه با موتوری هم اندازه که با ماده مغناطیسی فریت ساخته شده است گشتاور بالاتری را ایجاد می­ کنند.

-  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -

موتور درایو عرضه کننده الکتروموتور در برندهای مختلف می باشد. جهت مشاهده مشخصات و لیست قیمت محصولات روی لینک های زیر کلیک کنید و برای دریافت مشاوره و ارتباط با کارشناسان ما با شماره تلفن 40331927 و 40331967 تماس بگیرید.

1- لیست قیمت الکتروموتور موتوژن

2- لیست قیمت الکتروموتور الکتروژن

3- لیست قیمت الکتروموتور زیمنس

4- لیست قیمت الکتروموتور گاماک (GAMAK)

5- لیست قیمت الکتروموتور ایلماز (ELK-YILMAZ)

-  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -  -

نئودیمیوم( Nd)، ساماریوم کوبالت(SmCo)و آلیاژنئودیمیوم، فریت و برن(NdFeB)تعدادی از این موارد برای آلیاژهای مغناطیسی کمیاب هستند.تحقیقات دائمی درباره بهبود چگالی شار جهت فشردگی بیشتر روتور در جریان است. شکل (۴) مقطع عرضی ترکیبهای متفاوت مغناطیس در روتور را نشان می­ دهد.

مقطع عرضی روتور موتور DC بدون جاروبک

شکل (۴): مقطع عرضی مغناطیس روتور

۳-۱ سنسورهای اثر هال

بر خلاف موتورهای DCمعمولی کموتاسیون موتور DC بدون جاروبک بصورت الکترونیکی کنترل می­ شود. برای گردش یک موتورBLDC استاتور این موتور بایستی با یک توالی خاص تحریک شود. دانستن موقعیت روتور به منظور اینکه تشخیص دهیم کدام یک از سیم­ پیچها باید در توالی بعدی تحریک شود بسیار مهم است. موقعیت روتور بوسیله سنسورهای اثر هال قرار گرفته در استاتور تعیین می­ شود. بیشتر موتورهای BLDC دارای سه عدد سنسور قرارگرفته در استاتور می ­باشند. هنگامی که پلهای مغناطیسی روتور از نزدیک سنسورهای هال می­ گذرد آنها یک سیگنال بالا یا پایین می­ دهند.که نشانگر عبور قطب N یا S از کنار سنسورها است.بر اساس ترکیب سیگنالهای این سه سنسور هال توالی صحیح کموتاسیون تعیین می­ شود.

شکل (۵) مقطع عرضی یک موتور BLDC با قطبهای متناوب N و S را نشان می­ دهد. تعبیه سنسورهای هال در استاتور یک پروسه پیچیده است زیرا نامیزان بودن این سنسورهای هال نسبت به مغناطیسهای روتور باعث ایجاد خطا در تشخیص صحیح موقعیت روتور می­ شود.برای ساده­سازی فرآیند نصب سنسورهای هال در استاتور، برخی از موتورها ممکن است مگنتهای سنسور هال بر روی روتور را علاوه بر مگنتهای اصلی داشته باشند.اینها نسخه المثنی کوچک شده­ای از روتور هستند.از اینرو، هنگامی که روتور می­گردد ، مگنتهای سنسور هال همان اثری را ایجاد می­کنند که مگنتهای اصلی ایجاد می­کنند. سنسورهای هال معمولا بر روی یک برد PC نصب شده­اند. و بر روی کلاهک محفظه انتهایی غیر گردان ثابت شده­اند.این موضوع کاربر را قادر می­سازد برای بدست آوردن بهترین عملکرد کل مونتاژ آنها را تنظیم کند.

مقطع طولی موتور DC بدون جاروبک

۴-۱ تئوری عملکرد

هر توالی کموتاسیون یکی از سیم پیچها را بصورت مثبت تحریک کرده( جریان به سیم پیچ وارد می شود) دیگری را منفی تحریک کرده (جریان از سیم پیچ خارج می گردد) و سومی را تحریک نمی­کند. گشتاور از بر هم­کنش میدان مغناطیسی تولید شده توسط پیچکهای استاتور و مغناطیس دائمی روتور ایجاد می­گردد. در حالت ایده­آل گشتاور حداکثر در هنگامی که این دو میدان در زاویه ۹۰ درجه نسبت به یکدیگر قرار دارند رخ می­دهد و با کم شدن این زاویه گشتاور نیز کاهش می­یابد. بمنظور اینکه موتور به کار خود ادامه دهد میدان مغناطیسی تولید شده توسط سیم­پیچها بایستی به نسبت حرکت روتور تغییر موقعیت دهند تا همدیگر را بگیرند. این مساله همان چیزی است که تحت عنوان کموتاسیون ۶ مرحله ای که چگونگی تحریک سیم­ پیچها را تعیین می­کند شناخته می­شود.

۲– مزایا و معایب استفاده از موتورهای BLDC

اولین چالشی که در انتخاب موتورهای الکتریکی وجود دارد چرایی این انتخاب، مزایا ، معایب و سربه­ سر کردن این موارد و در نهایت تحلیل اینکه کدام یک از گزینه ­ها برای یک کاربرد خاص مفیدتر و به صرفه­ تر است، می ­باشد. از اینرو در اینجا این تحلیل برای موتورهای BLDC ارائه می­ گردد تا دید روشنتری نسبت به این موضوع بدست بیاوریم. این مساله در دو جدول مزایا و معایب این موتورها طبقه بندی و تحلیل شده است.[۲] جدول شماره (۱) : مزیتهای موتور BLDC و دلایل وجود این مزیتها مزایای موتور BLDC

۱-۲ معایب

اولین اشکال موتورهای BLDC قیمت آنها است. البته این مساله به دلیل ذات ساختاری خود موتور نبوده است زیرا موتور BLDC در حقیقت ساده­ تر از موتور DC با جاروبک است. این قیمت بیشتر برای موتورهای BLDC در اغلب مواقع به علت نیاز به درایو الکترونیکی برای این موتورها می ­باشد. برای کاربردهای تک سرعت، احتمال دارد این هزینه افزایش قیمت با وجود مزیتهای دیگر این موتور توجیه پذیر نباشد. در حالی که اگر نیاز به سرعت متغیر و یا کنترل موقعیت داشته باشیم که در هر صورت نیازمند مدارات الکترونیک هستیم آن گاه موتورهای BLDC علاوه بر اینکه مزیتهای فوق را دارند چندان هم گران محسوب نمی­ شوند. موارد متعدد استفاده از دیسک درایو تا ماشینهای ابزار همه به تکنولوژی BLDC تغییر یافته­ اند.

در پایان نظر شما عزیزان را جلب می کنم به مطالعه

چگونه یک موتور DC را تست کنیم "

ساختمان، نحوه عملکرد و کاربردهای موتورهای DC "

چگونه یک موتور بدون جاروبک (BRUSHLESS) انتخاب کنیم "

تعمیر موتور DC "

 

  مراجع

[۱] PadmarjaYedamale , “Brushless DC (BLDC) Motor Fundemantals”, MICROCHIP, AN885. Year 2003

[۲] Mohammad Mubeen , “Brushless DC Motor Primer” , Last Revision ,july 2008

 

 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

پیشنهاد موتور درایو برای یادگیری مباحث مربوط به موتورهای DC، BLDC و دیگر ماشین های خاص مطالعه مقالات زیر است.

1- انتخاب سروو موتور - قسمت اول

2- انتخاب سروو موتور - قسمت دوم

3- موتور پله ای

4- موتورهای خطی

5- تعمیر موتور DC - قسمت اول

6- تعمیر موتور DC - قسمت دوم

7- چگونه یک موتور DC را تست کنیم

8- کنترل دور موتور DC با روش وارد-لئونارد

9- ساختار و نحوه عملکرد فن کامپیوتر PC

10- چگونه یک موتور بدون جاروبک (BRUSHLESS) انتخاب کنیم

11- انواع فن کامپیوتر PC

12- چگونه از لرزش موتورهای پله ای جلوگیری کنیم ؟

13- ساختمان و عملکرد موتور DC بدون جاروبک (BLDC Motor)

14- ساختمان، نحوه عملکرد و کاربردهای موتورهای DC – قسمت اول

15- ساختمان، نحوه عملکرد و کاربردهای موتورهای DC – قسمت دوم

16- ساختمان، نحوه عملکرد و کاربردهای موتورهای DC – قسمت سوم  

نظرات کاربران

Responsive image
گل
1397/09/09

سلام. آیا در شهر تهران فروشگاهی وجود دارد که موتور BLDC با توان خروجی حدود 1KW برای فروش عرضه کند؟

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

سلام آقای شعبان گل

موتورهای BLDC هنوز خیلی متداول نشده اند من در نمایشگاه صنعت شرکتی را دیدم که موتورهای BLDC در کاتالوگش موجود بود اما وقتی که قصد خرید کردیم. متوجه شدیم که سفارشی وارد می کند. من شرکتی را نمی شناسم که این موتورها را موجود داشته باشد.

Responsive image
نادر رجبی فام
1397/07/13

شفت موتور ما الزاما 8 میلی متر هست بلبرینگهای دو سر موتور سرامیکی هستند الزاما در صورت امکان میخواهیم از پی ال سی دستور بگیرد ما PWM را از پی ال سی بگیریم برامون راحتر هست (ال جی ) محور موتور را از استیل نگیر گرفتیم تا تاثیری در اهنرباها نداشته باشد استاتور از جنس فریت هست با قطر 10 میل و یا میتوانیم از دوتا فریت کنار هم یا سه تا کنار هم استفاده کنیم تا ارتفاع روتور افزایش یابد(پیشنهاد ما هست فریت شما نظر دیگری داشته باشید انرا انجام میدیم) انتخاب ما به دلیل فرکانس بالا هست پسماند نداشته باشد اهنرباهای روی روتور قطر 6 میل هستند با طول 10 میل که میتوانیم روی روتور 4 تا کنار هم قرار بدهیم ترجیحا از ولتاژ 220 دی سی استفاده کنیم بدنه موتور را الومینیوم داریم یک فکری هم برای خنک شدنش میکنیم سیم پیچها در خارج از بدنه هستند و امکان هر گونه تغییرات در انها وجود دارد هم به لحاظ ابعاد هم به لحاظ ....

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

سلام جناب رجبی

انشالاه در جلسه ای موارد مورد نظر جنابعالی بررسی و به جمع بندی خواهیم رسید.

Responsive image
نادر رجبی فام
1397/07/13

با سلام من نیاز به یک موتور براشلس دارم برای دور 100000 برای کار نساجی در صورت امکان شماره تلفن بدهید تماس بگیرم.

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

با شما صحبت کردیم بحث و ادامه کار را بصورت تلفنی پیگیری می کنیم.

Responsive image
سالاري
1396/11/15

سلام ممنون از مطالب مفيدتون من ميخوام يه موتور ماشين لباسشويي bldc رو جدا از مدار ماشين لباسشويي روشن كنم مقدوره؟؟

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

سلام آقای سالاری

ممنونم از لطفی که دارید. برای استفاده از موتور BLDC شما باید درایو آن را هم داشتخ باشید. در برخی از دستگاهها سازنده مدار اینورتر و کنترل کننده را بر روی یک بورد قرار داده است در این حالت به هیچ وجه نمی توان موتور را خارج از دستگاه به کار گرفت.

Responsive image
حامد شریفی
1396/04/27

ممنون. عالی بود، لطفتون مستدام

Responsive image
حسین
1396/03/16

مطالب خوب و جالب بودند.سپاس از شما

Responsive image
علی
1395/12/09

متشکر

Responsive image
محمد حسین
1394/09/18

ممنون از مطالب زیباتون تنها جایی که پیدا کردم سایت شما بود ممنون

Responsive image
صفا
1395/08/25

ممنون از اشتراک گذاری مطالب بسیار خوبتون

Responsive image
Rassoul Moghaddam
1395/08/22

متن مقاله در خصوص موتورهای bldcخیلی جالب بود.مفهوم جاروبک را نفهمیدم اگر امکان دارد .از طریق تلگرام اطلاعات بیشتری ارسال فرمایید. بنده سازنده مجتمع های اداری و  تجاری هستم و از همکاری با شما خوشحال خواهم شد.

Responsive image
محمدرسول کریمی(مدیر سایت)

با شما تلفنی صحبت کردم. خوشحالم که مورد توجه شما قرار گرفته است.

Responsive image
سعید
1395/08/21

آقا خسته نباشید

Responsive image
هومن
1395/08/13

با سلام خیلی مفید و عالی بود. متشکرم

نظر خود را ثبت نمایید

CAPTCHA code